Một sự cố tưởng chừng như thất bại đã trở thành bước đột phá công nghệ vũ trụ của Trung Quốc: Hai vệ tinh bị trôi lạc khỏi quỹ đạo suốt 123 ngày đã được điều hướng trở lại thành công nhờ sử dụng kỹ thuật “đòn bẩy trọng lực” (gravitational slingshot) – tận dụng lực hấp dẫn của Trái Đất, Mặt Trăng và Mặt Trời để kéo vệ tinh về đúng vị trí, mà không cần thêm nhiên liệu hay sửa chữa.
Từ rơi lệch quỹ đạo đến “đòn bẩy trọng lực”
Ngày 15/3, Trung Quốc phóng hai vệ tinh DRO-A và DRO-B bằng tên lửa Long March-2C. Tuy nhiên, sự cố ở tầng đẩy Yuanzheng-1S khiến cả hai vệ tinh không đạt được quỹ đạo mong muốn và rơi vào trạng thái trôi tự do trong không gian. Trong 4 tháng sau đó, các kỹ sư đối mặt nguy cơ phải hủy bỏ sứ mệnh bằng cách cho vệ tinh cháy rụi trong khí quyển – nhưng họ đã chọn một hướng đi táo bạo hơn.
Thay vì dùng nhiên liệu đẩy, các chuyên gia tại Trung tâm Công nghệ và Kỹ thuật Ứng dụng Không gian (CSU) đã sử dụng kỹ thuật “gravitational slingshot” – từng được NASA dùng cho tàu Voyager – để đưa vệ tinh trở lại quỹ đạo bằng cách điều chỉnh tương tác trọng lực với Mặt Trăng và Trái Đất.
Một canh bạc khoa học ngoạn mục
Nhà nghiên cứu Zhang Hao cho biết nhóm của ông chia làm hai tổ: một tổ tìm cách làm chậm vòng quay của vệ tinh, tổ còn lại tính toán đường bay mới dựa trên tương tác hấp dẫn. Dù gặp nhiều rủi ro, chiến lược đã thành công – cả hai vệ tinh được “kéo” trở lại đúng quỹ đạo, trở thành một phần trong hệ thống định vị không gian gần Trái Đất.
Theo nhà nghiên cứu Mao Xinyuan, thành công này giúp giảm thời gian xác định vị trí tàu vũ trụ từ 2–3 ngày xuống chỉ còn 3 giờ, mở ra khả năng điều khiển tàu bay tự động – không cần can thiệp từ mặt đất.
Củng cố năng lực vũ trụ của Trung Quốc
Hai vệ tinh DRO-A và DRO-B, sau khi “sống sót”, đã gia nhập cùng vệ tinh DRO-L, tạo thành một cụm định vị chiến lược cho các sứ mệnh quanh Trái Đất và Mặt Trăng. Đây là bước chuẩn bị quan trọng cho kế hoạch đưa người Trung Quốc lên Mặt Trăng vào năm 2030 và triển khai Trạm Nghiên cứu Mặt Trăng Quốc tế (ILRS).
Việc ứng dụng thành công kỹ thuật “đòn bẩy trọng lực” trong tình huống khẩn cấp ngay trong quỹ đạo gần Trái Đất là lần đầu tiên trên thế giới, cho thấy khả năng ứng biến và trình độ công nghệ không gian của Trung Quốc tiến sát các cường quốc như Mỹ và Nga.
