Một nghiên cứu mới đây từ Tiến sĩ Melvin Vopson – nhà vật lý tại Đại học Portsmouth (Anh) – đang gây xôn xao cộng đồng khoa học khi đưa ra giả thuyết táo bạo: trọng lực không phải là một lực vật lý, mà có thể là hệ quả của một cơ chế nén dữ liệu trong một hệ thống mô phỏng khổng lồ, tương tự như máy tính.
Trọng lực là một “tính năng tối ưu hóa”?
Theo Vopson, nếu vũ trụ là một hệ thống tính toán siêu việt, thì mọi hiện tượng vật lý – từ hằng số tự nhiên đến lực hấp dẫn – đều có thể là kết quả của thuật toán tối ưu hóa, nhằm tiết kiệm năng lượng xử lý và dung lượng lưu trữ. Từ góc độ này, trọng lực có thể chỉ là cách vũ trụ tự “thu gọn dữ liệu” để mô tả hệ thống theo hướng gọn gàng và hiệu quả hơn.Ví dụ, khi nhiều vật thể tụ lại gần nhau (tức chịu tác động của trọng lực), hệ thống tổng thể sẽ ít phức tạp hơn, cần ít thông tin hơn để mô tả, từ đó tiết kiệm “tài nguyên tính toán” – tương tự như cách máy tính nén file dữ liệu để giảm dung lượng lưu trữ.
Dẫn chứng từ entropy thông tin
Giả thuyết này được xây dựng dựa trên khái niệm “entropy thông tin” – đại lượng đo mức độ hỗn loạn của dữ liệu. Trong khi entropy vật lý có xu hướng tăng theo thời gian (phản ánh sự mất trật tự), entropy thông tin trong hệ thống mô phỏng có thể giảm dần, do xu hướng tổ chức dữ liệu ngày càng tinh vi và gọn nhẹ hơn. Đây có thể là nguyên lý nền tảng của một vũ trụ mô phỏng đang tự tối ưu hóa liên tục.Vũ trụ mô phỏng – khoa học viễn tưởng hay hướng đi khoa học nghiêm túc?
Ý tưởng vũ trụ mô phỏng vốn không mới, từng được đề cập bởi nhiều triết gia và nhà vật lý như Nick Bostrom hay Neil deGrasse Tyson. Tuy nhiên, Vopson là một trong số ít người cố gắng tiếp cận vấn đề từ góc nhìn toán học và khoa học thông tin, thay vì chỉ dừng lại ở mức giả tưởng.Dù vậy, nhiều chuyên gia vẫn tỏ ra hoài nghi. Họ cho rằng giả thuyết trên thiếu bằng chứng thực nghiệm rõ ràng, mang tính triết học nhiều hơn vật lý học. Ngoài ra, việc chứng minh một hệ thống mô phỏng từ bên trong nó có thể là bất khả thi – giống như một chương trình không thể tự xác nhận đang chạy trên phần mềm mô phỏng.
