Hài hước chuyện dịch tựa phim
"Thương Thành" = "Vô Gian Đạo 5", "Dạ Yến" = "Huyền Thoại Bò Cạp Đen"... sao đây nhỉ :-? ?
Cách đây không lâu, giới khán giả ghiền phim té ngửa khi bộ phim
Thương Thành của Hồng Kông khi đến Việt Nam được đặt tựa (chính thức ở rạp) là
Vô gian đạo 5. Mùa hè năm nay, một loạt phim Hollywood cũng được đặt tên lại ‘cho hợp thị hiếu khán giả nội địa’.
Bên cạnh khá nhiêu phim được dịch tựa sát nghĩa như
Wanted (
Truy sát),
The Incredible Hulk (
Người khổng lồ xanh siêu phàm),
Ironman (
Người sắt), hay
Dark Knight (
Kỵ sĩ bóng tối), phim mùa hè 2008 khi đến Việt Nam được ‘
Việt hoá’ tựa phim khá xa với với tựa gốc:
WALL-E “rất teen” thành
Robot biết iu,
Mamma Mia! đơn giản thành
Giai điệu hạnh phúc,
Hancock hấp dẫn hơn với tên
Siêu nhân cái bang còn
Vantage Point (
Điểm ưu thế) dễ hiểu hơn với tên
Sát thủ.
Không ít khán giả bực bội vì sự dịch tựa phim không sát nghĩa này – nhất là khi họ đọc thông tin giới thiệu về bộ phim với tựa gốc tiếng Anh và hoàn toàn không hề biết bộ phim ấy khi về đến Việt Nam sẽ mang tên gì. Ngay cả nhân viên rạp chiếu phim khi được hỏi liệu rạp có đang chiếu bộ phim XYZ bằng tựa gốc, nhân viên của rạp cũng chào thua vì không biết bộ phim đã được dịch thành tựa nào.
Trên thực tế, khi một bộ phim được mang sang nước khác, việc đặt lại tựa phim cho thị trường nội địa là rất bình thường. Nếu ở Việt Nam,
Get Smart (Bắt lấy Smart) trở thành
Điệp viên 86: Nhiệm vụ bất khả thi thì tại Mexico, bộ phim có tựa là
Siêu điệp viên 86, tại Pháp là
Max mối đe doạ, ở Ý là
Điệp viên Smart: Sòng bạc “toàn da”, ở Trung Quốc là
Điệp viên lộn xộn và ở Đài Loan là
Chàng điệp viên dễ bắt hay không?
Các tựa phim thường không được dịch sát nghĩa khi sang thị trường khác nhằm mục đích dễ tiếp thị, quảng bá và xâm nhập thị trường. Thường thì các tựa phim được đặt sao cho thuận miệng người nói, hoặc gợi ý khán giả về nội dung của bộ phim. Ví dụ như bộ phim
The Happening, tạm dịch là
Biến cố, khi sang các nước khác đều được đặt lại tên để gợi ý về nội dung chính của phim: ở Việt Nam có tên
Thảm hoạ toàn cầu và ở Mexico có tên là
Tận Thế.
Để phù hợp văn hoá, các tựa phim cũng được đặt tên giảm nhẹ so với tựa gốc, nhưng cũng không ít phim được ‘giật gân’ hơn để lôi kéo thêm sự chú ý người xem. Ở Việt Nam,
Sex and the city (
Tình dục đô thị) được nói tránh đi với
Chuyện ấy là chuyện nhỏ, nhưng
Lakeview Terrace (
Mái hiên nhìn ra hồ) ‘giật gân’ hơn với cái tên
Gã hàng xóm kinh dị…Tương tự, phim
Knocked up (
Dính bầu) khi sang Peru (dân số chủ yếu theo đạo Cơ Đốc) được đặt một tựa phim ngộ nghĩnh:
Hơi Hơi Có Thai (!!?), ở Việt Nam mang tên
Tình một đêm, và tại Trung Quốc, bộ phim được đặt
Một Đêm, Bụng Bự.
Đôi khi các tựa phim đi rất xa so với tựa gốc. Chẳng hạn, nếu là fan của
Julia Roberts, bạn đã từng bao giờ xem bộ phim mang tựa C
him sẻ thành nữ hoàng chưa? Đó chính là tên gọi của bộ phim
Pretty woman (
Người đàn bà đẹp) ở thị trường Trung Quốc. Ly kỳ hơn,
Bệnh nhân Người Anh đến Hồng Kông được đặt thành
Đừng hỏi anh là ai, phim Pháp
Léon sang Mỹ có tựa
The Professional (Kẻ chuyên nghiệp) ở Hồng Kông có tên
Gã sát thủ này không lạnh lùng như hắn nghĩ.
Hài hước hơn, bộ phim
The Full Monty (
Những gì cần thiết) sang Trung Quốc có tựa
Sáu con heo trần truồng! Ở Việt Nam, chỉ vì bộ phim
Thương thành có
Lương Triều Vỹ, xoay quanh giới xã hội đen và cảnh sát Hồng Kông cùng tấm poster tương tự phim
Vô gian đạo mà bộ phim được gọi là
Vô gian đạo 5, dù bộ phim này chẳng dây mơ rễ má gì với bộ phim
Vô gian đạo (chưa kể làm gì có
Vô gian đạo 4 mà đã sang phần 5?). Hãng nhập phim hy vọng rằng khán giả thích xem
Vô gian đạo sẽ tò mò đi xem
Vô gian đạo 5! Hành động này gây phẫn nộ với những người am hiểu phim ảnh.
“Hollywood đang cố gắng can thiệp vào việc kiểm soát dịch tựa phim cho thị trường nước ngoài trong vài năm gần đây”. David Weitzner, nguyên trưởng phòng phát triển phát hành phim thế giới cho hãng 20th Century Fox và Universal cho biết.. Doanh thu của nhiều phim Hollywood trong vài năm trở lại đây chủ yếu thu lợi từ thị trường quốc tế, và các hãng phim Hollywood không muốn vì tựa phim ‘dở hơi’ mà họ bị mất khách.
Thế nhưng, ngay cả Hollywood khi đưa phim nước ngoài sang Mỹ chiếu cũng đặt lại tựa phim và không ít trong số đó không kém phần ngớ ngẩn. Bộ phim
Open Your Eyes (
Mở đôi mắt anh) của Tây Ban Nha khi được Hollywood làm lại đã được đổi tên thành
Vanilla Sky (Bầu trời màu vani). Bộ phim
Hoàng Kim Giác của Trương Nghệ Mưu có tựa tiếng Anh
The Curse of the golden flower (Lời nguyền hoa vàng),
Thập diện mai phục có tựa tiếng Anh là
House of flying daggers (Phi đao môn), và
Vô cực của Trần Khải Ca được đặt tên The Promise (
Lời hứa). Bộ phim Thái
Tom Yum Goong sang Mỹ có tựa
The Protector (Người bảo vệ) . Cũ hơn như
Hoàng Phi Hồng lừng danh của Lý Liên Kiệt sang Mỹ thành
Once Upon a Time in China( Ngày xưa ở Trung Quốc) .
Thế nhưng, “ghê rợn” hơn cả là bộ phim
Dạ yến (The Banquet) của Phùng Tiểu Cương được các nhà SX DVD của Mỹ đặt lại thành
The legend of black scorpion (
Huyền thoại bò cạp đen), dù trong phim chẳng có con bò cạp nào cả!!!
Huyền thoại bò cạp đen cũng chỉ là một trong vô số phim châu Á được các hãng phát hành phim Hollywood gắn vào hai chữ
Huyền thoại để dễ bề bán phim hơn – có thể kể ra
Tuý Quyền thành
Huyền thoại tuý quyền,
Phương Thế Ngọc 1 và 2 thành
Huyền thoại 1 và 2,
Tiếu ngạo giang hồ thành
Huyền thoại kiếm khách, Hồng Hi Quan chuyển sang
Huyền thoại tân Thiếu lâm tự, rồi tiếp tục bị đổi thành
Huyền thoại Rồng Đỏ. Trong tiềm thức khán giả Mỹ, phim cổ trang châu Á cứ phải là Huyền thoại mới là phim cổ trang phương Đông!!!
