Thơ xuân {sưu tầm}

[conghieu1978]

Mãn Giác (1052-1096), một Thiền sư đời Lý. Ông chỉ để cho đời duy nhất một bài thơ - một bài kệ - làm trước lúc tịch, nhưng đấy lại là một bài thơ xuân, đan xen cảm hứng với triết luận.
Nhất Chi mai
Xuân khứ bách hoa lạc
Xuân đáo bách hoa khai
Sự trục nhãn tiền quá
Lão tùng đầu thượng lai
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
Ðình tiền tạc dạ nhất chi mai

Bài thơ này được Cụ Ngô tất Tố dịch như sau:

Xuân đi trăm hoa rụng
Xuân đến trăm hoa cười
Trước mắt việc đi mãi
Trên đầu già đến rồi
Ðừng bảo xuân tàn hoa rụng hết
Ðêm qua sân trước một cành mai.

 

[conghieu1978]

Ðề: Thơ xuân {sưu tầm}

Vua Trần Nhân Tông (1278-1320), người đã cùng vua cha Thánh Tông chiến thắng quân xâm lược Nguyên Mông và là người sáng lập thiền phái Trúc Lâm - cũng đồng thời là một nhà thơ với nhiều bài cảm tác về mùa xuân đầy tinh tế và sâu sắc.

Xuân hiểu
Thụy khởi khải song phi
Bất tri xuân dĩ quy
Nhất song bạch hồ điệp
Phách phách sấn hoa phi

Buổi sớm mùa xuân
(Bản dịch của Ngô Tất Tố)

Ngủ dậy ngỏ song mây
Xuân về vẫn chửa hay,
Song song đôi bướm trắng,
Phất phới sấn hoa bay.​

 

[conghieu1978]

Ðề: Thơ xuân {sưu tầm}

Trại Đầu Xuân Độ- Nguyễn Trãi

Độ đầu xuân thảo lục như yên
Xuân vũ thiêm lai thủy (1) phách thiên
Dã kính hoang lương hành khách thiểu
Cô châu trấn nhật các sa miên.

Dịch Nghĩa:

Nơi đầu bến đò cỏ xuân màu lục như khói - Lại thêm mưa xuân nước vỗ trời - Đường quê hoang vắng ít người qua lại - Một con thuyền lẻ loi suốt ngày ngủ trên bãi cát.

Dịch Thơ:

Bến Đò Xuân Đầu Trại

Cỏ xuân đầu bến xanh màu khói
Lại cảnh mưa xuân tạt khắp trời
Đường quê thưa bóng người qua lại
Bờ cát thuyền lan tựa nghỉ ngơi.

Bản dịch của Lê Cao Phan
​

Chú thích:
(1) Thủy phách thiên: nước vỗ trời. Lấy theo bản Đào Anh Duy. (Các bản Dương Bá Cung, Nguyễn Gia Tuân đều ghi nguyệt phách thiên). Chúng tôi thiển nghĩ đây là cảnh trời xuân có mưa ban ngày.

 

[conghieu1978]

Ðề: Thơ xuân {sưu tầm}

Xuân đề hồ thượng

Bạch Cư Dị

Hồ thượng xuân lai tự họa đồ
Loạn phong vi nhiễu thủy bình phô
Tùng bài sơn diện thiên trùng thúy
Nguyệt điểm ba tâm nhất khỏa châu
Bích thảm tuyết đầu trừu tảo đạo
Thanh la quần đái triển tân bồ
Vi năng phao đắc Hàng Châu khứ
Nhất bán câu lưu thị thử hồ

--Bản dịch của Trần Nhất Lang--

MÙA XUÂN TRÊN HỒ (1)

Tranh xuân ai vẽ trên hồ
Xung quanh núi bọc, lững lờ nước trong.
Sườn non sương phủ rặng thông
Châu gieo đáy nước in lồng gương nga.
Lúa non thảm biếc xa xa
Cỏ bồ lá thắm dải là xanh xanh.
Hàng Châu rời bước chưa đành
Nửa còn vương vấn chút tình nơi đây.

(1)Hồ đây là Tây Hồ ở Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang,Trung Quốc.

-- Bản dịch của Nguyễn phước Hậu --

Xuân về hồ đẹp tựa tranh tô
Gió thổi vi vu nước nhấp nhô .
Thông đứng ngàn trùng đồi núi đẹp
Trăng soi lòng sóng ngọc ngà phô .
Lúa non trổ ngọn khăn xanh biếc
Bồ mới dệt quần dải lụa tơ
Chưa bỏ Hàng Châu đi chẳng được
Một phần lưu luyến bởi vì hồ .

-- Bản dịch của NguyễnTâmHàn --

Như tranh xuân, cảnh mặt hồ
Hàng hàng lớp sóng nhấp nhô gió vờn
Đồi thông vẻ đẹp lịm hồn
Nguyệt cung chao động theo làn sóng lay
Lúa non biêng biếc chân mây
Cỏ bồ bát ngát cuối trời xanh xanh
Hàng Châu lưu luyến bao tình
Vấn vương hồn mãi lênh đênh chốn này

--Bản dịch của Anh Nguyên--

Xuân đề trên hồ

Xuân về, hồ đẹp như tranh,
Núi non vây bọc in vành nước trong.
Bầu trời xanh ngắt cùng thông,
Trăng in đáy nước như lồng hạt châu.
Lúa xanh, thảm biếc thẫm mầu,
Cỏ bồ từng dải như màu lụa xanh.
Hàng-Châu, chưa bỏ đi đành,
Nửa vì vướng vít mối tình hồ đây...​

 

[conghieu1978]

Ðề: Thơ xuân {sưu tầm}

Lúc Đỗ Phủ trở về huyện Phụng Tiên (nay là Bồ Thành, tỉnh Thiểm Tây) thăm gia đình cũng là lúc An Lộc Sơn khởi binh ở Phạm Dương (nay là Bắc Kinh) đánh xuống Lạc Dương, Đồng Quan, thẳng đến Trường An. Ông mang vợ con theo đoàn người dân chạy loạn. Đến Khương Thôn, Đổ Phủ để gia quyến ở đó rồi một mình đi về phía bắc đến Linh Vũ, định tìm Túc Tông (Lý Hanh) vừa mới lên ngôi. Nhưng giữa đường, ông bị quân của An Lộc Sơn bắt, đưa về Trường An. Nhân lúc quân nhà Đường và quân nổi dậy đang đánh nhau, Đổ Phủ liều mạng vượt chiến tuyến, trốn khỏi. Dọc đường ông phải trải qua biết bao gian truân khổ ải mới tới được Phượng Tường (thuộc tỉnh Thiểm Tây). Và rồi với hình dạng “chân đi dép gai, mặc áo rách cùi” ông đến bái kiến vua Đường Túc Tông, được phong làm tả thập di (giám quan)...
Trong sách Lịch sử văn học Trung Quốc cho biết từ tháng 11 năm 755 đến tháng 9 năm 757, tức từ khi An Lộc Sơn làm phản cho đến khi quân Đường lấy lại Trường An, quãng đường đầy khổ cực này chưa đầy hai năm mà cơn bão táp lịch sử đã tôi luyện ông thành một nhà thơ vĩ đại của nền văn học cổ đại Trung Quốc. Trong khoảng thời gian trên, ông liên tiếp cho ra đời hàng loạt những bài thơ bất hủ, như: Ai vương tôn, Bi Trần Đào, Ni Thanh Bản, Ai giang đầu, Hỷ đạt hành tại sở tam thủ, Thuật hoài, Khương thôn, Bắc chinh, Bành nha hành và Xuân vọng (757).

Xuân vọng
Quốc phá sơn hà tại,
Thành xuân thảo mộc thâm.
Cảm thì hoa tiễn lệ,
Hận biệt điểu kinh tâm.
Phong hoả liên tam nguyệt,
Gia thư để vạn kim.
Bạch đầu tao cánh đoản,
Hồn dục bất thăng trâm.

Bản dịch của Trần Trọng Kim:
Nước phá tan, núi sông còn đó,
Đầy thành xuân cây cỏ rậm sâu.
Cảm thời hoa rỏ dòng châu
Biệt ly tủi giận, chim đau nỗi lòng.
Ba tháng khói lửa ròng không ngớt,
Bức thư nhà, giá đắt bạc muôn.
Gãi đầu tóc bạc ngắn ngun,
Dường như hết thảy, e khôn búi tròn.

Bản dịch của Trương Văn Tú (Lãng Nhai):
Nước mất nhà tan còn sông núi,
Xuân thành cây cỏ mọc thâm u.
Nhìn hoa hoang dại sầu rơi lệ,
Chim kêu hoảng sợ hận biệt ly.
Khói lửa binh đao liền ba tháng,
Thư nhà nhận được đáng vạn ngân.
Tóc bạc như sương càng thưa thớt,
E không đủ búi để cài trâm.​

 

[conghieu1978]

Ðề: Thơ xuân {sưu tầm}

Xuân về mà chàng đã đi xa, trong cảnh cô quạnh ấy chỉ có gió xuân len lén vào phòng khiến người thiếu phụ nhớ đến dòng Tương chia cách. Nàng đắm chìm vào giấc mộng xuân, mơ thấy theo chàng đến tận Giang Nam muôn dặm. Sầm Tham đã nói lên nỗi lòng của người thiếu phụ xa chồng :

Xuân mộng - Sầm Tham

Động phòng tạc dạ xuân phong khởi,
Dao ức mỹ nhân Tương Giang thủy.
Chẩm thượng phiến thời xuân mộng trung,
Hành tận Giang Nam sổ thiên lý.

Giấc Mộng Đêm Xuân
Gió xuân đêm trước vào phòng,
Mỹ nhân xa nhớ trên dòng Tương giang.
Mộng xuân một giấc mơ màng,
Giang Nam muôn dặm một đường ruổi mau.
( Xuân mộng – Trần Trọng Kim dịch)​

 

[conghieu1978]

Ðề: Thơ xuân {sưu tầm}

Nói đến cảnh xa chồng lúc xuân về, thi vị nhất là bài thơ "Xuân tứ" của Lý Bạch. Nàng thiếu phụ ở nước Tần có chồng đi lính ở nước Yên. Khi cỏ Yên xanh như tơ biếc thì dâu Tần cũng nảy cành xanh. Khi chàng nhớ nhà muốn quay về thì cũng là lúc nàng nhớ chàng đến đứt từng đoạn ruột. Nhưng mong chàng chẳng thấy, chỉ thấy ngọn gió xuân vốn không quen biết, cớ chi lại tự tiện lọt vào chốn phòng khuê?

Xuân tứ
Yên thảo như bích ti,
Tần tang đê lục chi.
Đương quân hoài qui nhật,
Thị thiếp đoạn trường thì.
Xuân phong bất tương thức,
Hà sự nhập la vi.

Dịch Nghĩa:
Ý xuân
Cỏ ở xứ Yên xanh như tơ biếc,
Dâu ở đất Tần rủ thấp cành xanh.
Đương khi chàng mong nhớ muốn về,
Là lúc thiếp cũng đau lòng nhớ chàng.
Ngọn gió xuân kia ai đâu có quen thuộc,
Cớ sao lại lọt vào trong bức màn the của ta.

Bản dịch của Tản Đà

Ý xuân
Cỏ non xanh biếc vùng Yên,
Cành dâu xanh ngả ở bên đất Tần.
Lòng em đau đớn muôn phần,
Phải chăng là lúc phu quân nhớ nhà.
Gió xuân quen biết chi mà,
Cớ chi lọt bức màn là tới ai?

Bản dịch của Hồ Đắc Định
Cỏ Yên vừa phất tơ xanh,
Dâu Tần cũng nảy mươi cành lục thâm.
Lúc chàng đau nỗi xa xăm
Ấy khi thiếp cũng tím bầm ruột gan.
Gió xuân ơi ! Chớ sỗ sàng,
Ai quen biết với, vào màn với ai?​

 

[HDCP]

Ðề: Thơ xuân {sưu tầm}

Tks mỏi tay quá đi thôi (

 

[conghieu1978]

Ðề: Thơ xuân {sưu tầm}

Tks mỏi tay quá đi thôi (

Chưa đến các bài thơ xuân của các nhà thơ hiện đại Việt Nam mà bác! Mai em mần tiếp.)