Hai máy bay chiến đấu của Không quân Mỹ gần đây đã đối đầu trong một trận không chiến ở California. Một chiếc do phi công điều khiển. Chiếc kia thì không.
Chiếc máy bay phản lực thứ hai đó được điều khiển bởi trí tuệ nhân tạo (AI), với nhân sự cấp cao nhất của Lực lượng Không quân ngồi ở ghế trước. Đó là màn trình diễn đỉnh cao về việc Không quân Hoa Kỳ đã tiến xa đến mức nào trong việc phát triển một công nghệ có nguồn gốc từ những năm 1950. Nhưng đó chỉ là một gợi ý về công nghệ chưa xuất hiện.
Hoa Kỳ đang cạnh tranh để đi trước Trung Quốc về AI và việc sử dụng nó trong các hệ thống vũ khí. Việc tập trung vào AI đã tạo ra mối lo ngại rằng các cuộc chiến trong tương lai sẽ do những cỗ máy lựa chọn và tấn công mục tiêu mà không có sự can thiệp trực tiếp của con người. Các quan chức cho biết điều này sẽ không bao giờ xảy ra, ít nhất là không phải về phía Mỹ. Nhưng có những câu hỏi về những gì mà một đối thủ tiềm năng sẽ cho phép, và quân đội Mỹ không thấy lựa chọn nào khác ngoài việc nhanh chóng triển khai các năng lực này.
Đô đốc Christopher Grady, Phó Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, cho biết: “Dù bạn có muốn gọi đây là một cuộc chạy đua hay không thì chắc chắn là như vậy. “Cả hai bên đều nhận ra rằng đây sẽ là một yếu tố rất quan trọng của chiến trường trong tương lai. Trung Quốc cũng đang nỗ lực giải quyết vấn đề này giống như chúng ta vậy”.
Nhìn lại lịch sử phát triển quân sự của AI, những công nghệ nào đang được triển khai và cách chúng sẽ được kiểm soát:
Từ học máy đến tự hành
Nguồn gốc quân sự của AI là sự kết hợp giữa học máy và tự hành. Học máy xảy ra khi máy tính phân tích dữ liệu và bộ quy tắc để đưa ra kết luận. Quyền tự hành xảy ra khi những kết luận đó được áp dụng để hành động mà không cần thêm sự can thiệp của con người.
Điều này đã hình thành sớm vào những năm 1960 và 1970 với sự phát triển của hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis của Hải quân. Aegis đã được huấn luyện thông qua một loạt bộ quy tắc nếu/thì do con người lập trình để có thể phát hiện và đánh chặn các tên lửa đang bay tới một cách tự động và nhanh hơn con người có thể. Nhưng hệ thống Aegis không được thiết kế để học hỏi từ các quyết định của nó và phản ứng của nó chỉ giới hạn trong những quy tắc mà nó đặt ra.
Trung tá Không quân Christopher Berardi, người được bổ nhiệm vào Viện Massachusetts, cho biết: “Nếu một hệ thống sử dụng 'nếu/thì' thì đó có thể không phải là máy học, là một lĩnh vực AI liên quan đến việc tạo ra các hệ thống học từ dữ liệu”. Công nghệ để hỗ trợ phát triển AI của Không quân.
AI đã có một bước tiến lớn vào năm 2012 khi sự kết hợp giữa dữ liệu lớn và sức mạnh tính toán tiên tiến cho phép máy tính bắt đầu phân tích thông tin và tự viết ra các bộ quy tắc. Đó là điều mà các chuyên gia AI gọi là “vụ nổ lớn” của AI.
Dữ liệu mới được tạo ra bởi máy tính viết các quy tắc là trí tuệ nhân tạo. Các hệ thống có thể được lập trình để hoạt động tự chủ dựa trên các kết luận đạt được từ các quy tắc do máy viết, đây là một hình thức tự chủ được hỗ trợ bởi AI.
Thử nghiệm giải pháp thay thế AI cho điều hướng GPS
Bộ trưởng Không quân Frank Kendall đã được trải nghiệm cuộc chiến tiên tiến trong tháng này khi ông bay trên Vista, máy bay chiến đấu F-16 đầu tiên được điều khiển bởi AI, trong một cuộc tập trận không chiến trên Căn cứ Không quân Edwards ở California.
Trong khi chiếc máy bay phản lực đó là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy công việc AI đang được tiến hành, thì có hàng trăm dự án AI đang diễn ra trên khắp Lầu Năm Góc.
Tại MIT, đội ngũ Không quân đã làm việc để xóa hàng nghìn giờ hội thoại được ghi lại của phi công nhằm tạo ra một tập dữ liệu từ vô số tin nhắn được trao đổi giữa phi hành đoàn và trung tâm điều hành hàng không trong các chuyến bay, để AI có thể tìm hiểu sự khác biệt giữa các tin nhắn quan trọng như đường băng bị đóng và cuộc trò chuyện thông thường trong buồng lái. Mục tiêu là để AI tìm hiểu những thông báo nào quan trọng cần nâng cao nhằm đảm bảo người điều khiển nhìn thấy chúng nhanh hơn.
Trong một dự án quan trọng khác, quân đội đang nghiên cứu một giải pháp thay thế AI cho việc điều hướng phụ thuộc vào vệ tinh GPS.
Trong một cuộc chiến tranh trong tương lai, các vệ tinh GPS có giá trị cao có thể sẽ bị tấn công hoặc bị can thiệp. Việc mất GPS có thể làm mù hệ thống liên lạc, định vị và ngân hàng của Hoa Kỳ, đồng thời khiến phi đội máy bay và tàu chiến của quân đội Hoa Kỳ kém khả năng phối hợp ứng phó.
Vì vậy, năm ngoái Lực lượng Không quân đã triển khai một chương trình AI - được tải vào máy tính xách tay gắn trên sàn của máy bay chở hàng quân sự C-17 - để nghiên cứu một giải pháp thay thế sử dụng từ trường Trái đất.
Người ta đã biết rằng máy bay có thể điều hướng bằng cách đi theo từ trường của Trái đất, nhưng cho đến nay điều đó vẫn chưa thực tế vì mỗi máy bay tạo ra quá nhiều nhiễu điện từ của riêng nó đến mức không có cách nào tốt để lọc riêng lượng khí thải của Trái đất.
Đại tá Garry Floyd, giám đốc chương trình Máy gia tốc trí tuệ nhân tạo của Bộ Không quân-MIT cho biết: “Từ kế rất nhạy. “Nếu bạn bật đèn nhấp nháy trên chiếc C-17, chúng tôi sẽ thấy nó”.
AI đã học được thông qua các chuyến bay và hàng loạt dữ liệu về tín hiệu nào cần bỏ qua và tín hiệu nào cần tuân theo và kết quả “rất, rất ấn tượng”, Floyd nói. “Chúng ta đang nói về chất lượng chiến thuật của airdrop”.
“Chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi có thể đã thêm một mũi tên vào sự run rẩy trong những việc chúng tôi có thể làm nếu cuối cùng chúng tôi hoạt động trong môi trường bị từ chối GPS. Chúng tôi sẽ làm như vậy,” Floyd nói.
AI cho đến nay chỉ được thử nghiệm trên C-17. Các máy bay khác cũng sẽ được thử nghiệm và nếu hoạt động được, nó có thể mang lại cho quân đội một cách khác để hoạt động nếu GPS bị hỏng.
Đường ray an toàn và phi công nói chuyện
Vista, chiếc F-16 do AI điều khiển, có đường ray an toàn đáng kể khi Không quân huấn luyện nó. Có những giới hạn cơ học ngăn AI vẫn đang học hỏi thực hiện các thao tác có thể khiến máy bay gặp nguy hiểm. Ngoài ra còn có một phi công an toàn, người có thể giành quyền kiểm soát từ AI chỉ bằng một nút nhấn.
Thuật toán không thể học trong suốt chuyến bay nên mỗi lần khởi động nó chỉ có dữ liệu và bộ quy tắc mà nó đã tạo từ các chuyến bay trước đó. Khi một chuyến bay mới kết thúc, thuật toán sẽ được chuyển trở lại trình mô phỏng, nơi nó được cung cấp dữ liệu mới được thu thập trong chuyến bay để học hỏi, tạo bộ quy tắc mới và cải thiện hiệu suất của nó.
Nhưng AI đang học rất nhanh. Do tốc độ siêu máy tính mà AI sử dụng để phân tích dữ liệu và sau đó bay các bộ quy tắc mới đó trong trình mô phỏng, tốc độ tìm ra cách bay và cơ động hiệu quả nhất đã khiến nó đánh bại một số phi công con người trong các bài tập không chiến.
Nhưng an toàn vẫn là mối quan tâm hàng đầu và các quan chức cho biết cách quan trọng nhất để tính đến an toàn là kiểm soát dữ liệu nào được đưa lại vào trình mô phỏng để AI học hỏi.
Theo VN review
Chiếc máy bay phản lực thứ hai đó được điều khiển bởi trí tuệ nhân tạo (AI), với nhân sự cấp cao nhất của Lực lượng Không quân ngồi ở ghế trước. Đó là màn trình diễn đỉnh cao về việc Không quân Hoa Kỳ đã tiến xa đến mức nào trong việc phát triển một công nghệ có nguồn gốc từ những năm 1950. Nhưng đó chỉ là một gợi ý về công nghệ chưa xuất hiện.
Hoa Kỳ đang cạnh tranh để đi trước Trung Quốc về AI và việc sử dụng nó trong các hệ thống vũ khí. Việc tập trung vào AI đã tạo ra mối lo ngại rằng các cuộc chiến trong tương lai sẽ do những cỗ máy lựa chọn và tấn công mục tiêu mà không có sự can thiệp trực tiếp của con người. Các quan chức cho biết điều này sẽ không bao giờ xảy ra, ít nhất là không phải về phía Mỹ. Nhưng có những câu hỏi về những gì mà một đối thủ tiềm năng sẽ cho phép, và quân đội Mỹ không thấy lựa chọn nào khác ngoài việc nhanh chóng triển khai các năng lực này.
Đô đốc Christopher Grady, Phó Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, cho biết: “Dù bạn có muốn gọi đây là một cuộc chạy đua hay không thì chắc chắn là như vậy. “Cả hai bên đều nhận ra rằng đây sẽ là một yếu tố rất quan trọng của chiến trường trong tương lai. Trung Quốc cũng đang nỗ lực giải quyết vấn đề này giống như chúng ta vậy”.
Nhìn lại lịch sử phát triển quân sự của AI, những công nghệ nào đang được triển khai và cách chúng sẽ được kiểm soát:
Từ học máy đến tự hành
Nguồn gốc quân sự của AI là sự kết hợp giữa học máy và tự hành. Học máy xảy ra khi máy tính phân tích dữ liệu và bộ quy tắc để đưa ra kết luận. Quyền tự hành xảy ra khi những kết luận đó được áp dụng để hành động mà không cần thêm sự can thiệp của con người.
Điều này đã hình thành sớm vào những năm 1960 và 1970 với sự phát triển của hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis của Hải quân. Aegis đã được huấn luyện thông qua một loạt bộ quy tắc nếu/thì do con người lập trình để có thể phát hiện và đánh chặn các tên lửa đang bay tới một cách tự động và nhanh hơn con người có thể. Nhưng hệ thống Aegis không được thiết kế để học hỏi từ các quyết định của nó và phản ứng của nó chỉ giới hạn trong những quy tắc mà nó đặt ra.
Trung tá Không quân Christopher Berardi, người được bổ nhiệm vào Viện Massachusetts, cho biết: “Nếu một hệ thống sử dụng 'nếu/thì' thì đó có thể không phải là máy học, là một lĩnh vực AI liên quan đến việc tạo ra các hệ thống học từ dữ liệu”. Công nghệ để hỗ trợ phát triển AI của Không quân.
AI đã có một bước tiến lớn vào năm 2012 khi sự kết hợp giữa dữ liệu lớn và sức mạnh tính toán tiên tiến cho phép máy tính bắt đầu phân tích thông tin và tự viết ra các bộ quy tắc. Đó là điều mà các chuyên gia AI gọi là “vụ nổ lớn” của AI.
Dữ liệu mới được tạo ra bởi máy tính viết các quy tắc là trí tuệ nhân tạo. Các hệ thống có thể được lập trình để hoạt động tự chủ dựa trên các kết luận đạt được từ các quy tắc do máy viết, đây là một hình thức tự chủ được hỗ trợ bởi AI.
Thử nghiệm giải pháp thay thế AI cho điều hướng GPS
Bộ trưởng Không quân Frank Kendall đã được trải nghiệm cuộc chiến tiên tiến trong tháng này khi ông bay trên Vista, máy bay chiến đấu F-16 đầu tiên được điều khiển bởi AI, trong một cuộc tập trận không chiến trên Căn cứ Không quân Edwards ở California.
Trong khi chiếc máy bay phản lực đó là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy công việc AI đang được tiến hành, thì có hàng trăm dự án AI đang diễn ra trên khắp Lầu Năm Góc.
Tại MIT, đội ngũ Không quân đã làm việc để xóa hàng nghìn giờ hội thoại được ghi lại của phi công nhằm tạo ra một tập dữ liệu từ vô số tin nhắn được trao đổi giữa phi hành đoàn và trung tâm điều hành hàng không trong các chuyến bay, để AI có thể tìm hiểu sự khác biệt giữa các tin nhắn quan trọng như đường băng bị đóng và cuộc trò chuyện thông thường trong buồng lái. Mục tiêu là để AI tìm hiểu những thông báo nào quan trọng cần nâng cao nhằm đảm bảo người điều khiển nhìn thấy chúng nhanh hơn.
Trong một dự án quan trọng khác, quân đội đang nghiên cứu một giải pháp thay thế AI cho việc điều hướng phụ thuộc vào vệ tinh GPS.
Trong một cuộc chiến tranh trong tương lai, các vệ tinh GPS có giá trị cao có thể sẽ bị tấn công hoặc bị can thiệp. Việc mất GPS có thể làm mù hệ thống liên lạc, định vị và ngân hàng của Hoa Kỳ, đồng thời khiến phi đội máy bay và tàu chiến của quân đội Hoa Kỳ kém khả năng phối hợp ứng phó.
Vì vậy, năm ngoái Lực lượng Không quân đã triển khai một chương trình AI - được tải vào máy tính xách tay gắn trên sàn của máy bay chở hàng quân sự C-17 - để nghiên cứu một giải pháp thay thế sử dụng từ trường Trái đất.
Người ta đã biết rằng máy bay có thể điều hướng bằng cách đi theo từ trường của Trái đất, nhưng cho đến nay điều đó vẫn chưa thực tế vì mỗi máy bay tạo ra quá nhiều nhiễu điện từ của riêng nó đến mức không có cách nào tốt để lọc riêng lượng khí thải của Trái đất.
Đại tá Garry Floyd, giám đốc chương trình Máy gia tốc trí tuệ nhân tạo của Bộ Không quân-MIT cho biết: “Từ kế rất nhạy. “Nếu bạn bật đèn nhấp nháy trên chiếc C-17, chúng tôi sẽ thấy nó”.
AI đã học được thông qua các chuyến bay và hàng loạt dữ liệu về tín hiệu nào cần bỏ qua và tín hiệu nào cần tuân theo và kết quả “rất, rất ấn tượng”, Floyd nói. “Chúng ta đang nói về chất lượng chiến thuật của airdrop”.
“Chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi có thể đã thêm một mũi tên vào sự run rẩy trong những việc chúng tôi có thể làm nếu cuối cùng chúng tôi hoạt động trong môi trường bị từ chối GPS. Chúng tôi sẽ làm như vậy,” Floyd nói.
AI cho đến nay chỉ được thử nghiệm trên C-17. Các máy bay khác cũng sẽ được thử nghiệm và nếu hoạt động được, nó có thể mang lại cho quân đội một cách khác để hoạt động nếu GPS bị hỏng.
Đường ray an toàn và phi công nói chuyện
Vista, chiếc F-16 do AI điều khiển, có đường ray an toàn đáng kể khi Không quân huấn luyện nó. Có những giới hạn cơ học ngăn AI vẫn đang học hỏi thực hiện các thao tác có thể khiến máy bay gặp nguy hiểm. Ngoài ra còn có một phi công an toàn, người có thể giành quyền kiểm soát từ AI chỉ bằng một nút nhấn.
Thuật toán không thể học trong suốt chuyến bay nên mỗi lần khởi động nó chỉ có dữ liệu và bộ quy tắc mà nó đã tạo từ các chuyến bay trước đó. Khi một chuyến bay mới kết thúc, thuật toán sẽ được chuyển trở lại trình mô phỏng, nơi nó được cung cấp dữ liệu mới được thu thập trong chuyến bay để học hỏi, tạo bộ quy tắc mới và cải thiện hiệu suất của nó.
Nhưng AI đang học rất nhanh. Do tốc độ siêu máy tính mà AI sử dụng để phân tích dữ liệu và sau đó bay các bộ quy tắc mới đó trong trình mô phỏng, tốc độ tìm ra cách bay và cơ động hiệu quả nhất đã khiến nó đánh bại một số phi công con người trong các bài tập không chiến.
Nhưng an toàn vẫn là mối quan tâm hàng đầu và các quan chức cho biết cách quan trọng nhất để tính đến an toàn là kiểm soát dữ liệu nào được đưa lại vào trình mô phỏng để AI học hỏi.
Theo VN review
