torune
Film critic
[just]Có thể bạn chưa biết Dan Bricklin, nhưng chắc chắn một điều, bạn tất cả chúng ta đều biết đến thành quả của ông. Không ngoa khi nói rằng lập trình viên này là một nhân vật quan trọng, không kém Steve Jobs hay Bill Gates, trong trào lưu cá nhân hóa máy tính.
Dan Bricklin đã phát minh ra một trong những ứng dụng quan trọng nhất của ngày nay: bảng tính điện tử (spreadsheet). Nếu không có phát minh này, giờ đây, chúng ta sẽ không có Excel hay các phần mềm tương tự.
Dan bắt đầu nung nấu ý tưởng từ năm 1978, khi đang là sinh viên của Trường Kinh doanh Harvard. Khi ấy, ông trở nên nổi bật nhờ sử dụng một cơ chế bảng tính có thể lập dự toán tài chính cho các chiến dịch marketing được giao cho học sinh dưới dạng bài tập. Ứng dụng của Dan đã khiến giáo sư và các bạn học cực kỳ ngạc nhiên, giữa thời kỳ mọi người vẫn ngập chìm với máy tính cầm tay.
Năm 1978, phần mềm VisiCalc - tên viết tắt của "visible calculator" - được đưa lên máy tính Apple II. Ben Rosen - Chủ tịch HĐQT của Compaq - lúc ấy đã thốt lên: "Nó sẽ trở thành một trong những chương trình tính toán bán chạy nhất mọi thời đại".
Đúng như vậy, Steve Jobs sau đó đã thừa nhận VisiCalc đóng góp rất nhiều cho thành công của máy Apple II. Nói cách khác, VisiCalc chính là lý do mà Apple đưa ra để thuyết phục người dùng mua máy tính của họ.
Những phần mềm phát triển từ nền tảng spreadsheet sau đó bắt đầu tung trổ sức mạnh của mình. Spreadsheet nhanh chóng trở thành một ngôn ngữ chung của dân tài chính.
Ngày nay, nhiều người yêu và cũng không ít người ghét spreadsheet. Tính linh hoạt của spreadsheet khiến nó trở nên nguy hiểm. Chưa dừng lại ở đó, spreadsheet đã và đang là tang chứng của hàng loạt scandal tài chính lên đến hàng tỷ đô-la. Đồng thời, nhiều người đã đặt niềm tin mù quáng vào spreadsheet để từ đó phán xét tình hình của nền kinh tế.
Một nghiên cứu đến từ 'Tuck School of Business at Dartmouth' đã chỉ ra rằng 9/10 spreadsheet chứa lỗi. Trong khi, spreadsheet được sử dụng cực kỳ rộng rãi trong các doanh nghiệp, trường học, cơ quan... dễ suy ra, tỷ lệ mắc lỗi nằm trong spreadsheet của họ lớn đến chừng nào.
Về phía Dan Bricklin, ông xem spreadsheet như lịch sử. Bởi lúc VisiCalc ra đời, khái niệm bản quyền còn rất thô sơ. Ngay lập tức, các phần mềm na ná như Lotus 1-2-3 và Microsoft Excel nhanh chóng học tập từ người đi trước và chiếm lĩnh thị trường.
Trong lần tiếp xúc mới nhất với báo chí, cha đẻ của spreadsheet đã có nhiều chia sẻ thú vị.
[Hỏi] Ông đã khi nào nhìn lại và ngạc nhiên vì sự phổ biến khổng lồ của spreadsheet?
*Bí mật đằng sau thành công của spreadsheet là gì?
*Ví dụ như?
*Đó quả là những ngày huy hoàng trước khi spreadsheet trở nên phổ thông?
*Nó (spreadsheet) đề cao tính linh hoạt và năng lực của một công cụ tưởng chừng đơn giản?
*Giống như có những người mới xài spreadsheet mà chỉ dùng nó để sắp xếp chứ không biết rằng nó có thể tính toán?
*Khi phát hiện ra khả năng tính toán, đó quả là một kỳ tích.
*Nếu vậy thì, lịch sử của spreadsheet cũng chính là lịch sử của Apple.
*Hiện tại, không nhiều người đánh giá cao spreadsheet. Là cha đẻ, ông có thấy buồn vì những người nhìn nhận nó như một công cụ trộm cắp, hoặc chỉ trích nó vì đầy rẫy lỗi, hay không?
*Ông đã chán khi nghe người ta nói về spreadsheet?
*Vậy, ông có sử dụng spreadsheet hàng ngày?
*Ông có cảm giác như thế nào khi mở một spreadsheet lên?
*Ông có lời khuyên gì cho các lập trình viên đang nung nấu viết nên một killer app (ứng dụng trở thành một phần thiết yếu của con người/như spreadsheet vậy?)
*Chứng kiến khá chiều sự thành công những như thất bại trong làng công nghệ, ông nghĩ gì về tình hình hiện tại? Phải chăng là một bong bóng?
*Ý tưởng gì nghe điên rồ nhưng sẽ sớm phổ biến?
*Một thứ không làm việc hiệu quả trên di động lại là spreadsheet?
*Và sau đó, spreadsheet đã cứu sống desktop
*Suy ra, sẽ có một phát minh tương đương với spreadsheet có thể cách mạng hóa thế giới di động?
Dan Bricklin đã phát minh ra một trong những ứng dụng quan trọng nhất của ngày nay: bảng tính điện tử (spreadsheet). Nếu không có phát minh này, giờ đây, chúng ta sẽ không có Excel hay các phần mềm tương tự.
Dan bắt đầu nung nấu ý tưởng từ năm 1978, khi đang là sinh viên của Trường Kinh doanh Harvard. Khi ấy, ông trở nên nổi bật nhờ sử dụng một cơ chế bảng tính có thể lập dự toán tài chính cho các chiến dịch marketing được giao cho học sinh dưới dạng bài tập. Ứng dụng của Dan đã khiến giáo sư và các bạn học cực kỳ ngạc nhiên, giữa thời kỳ mọi người vẫn ngập chìm với máy tính cầm tay.
Năm 1978, phần mềm VisiCalc - tên viết tắt của "visible calculator" - được đưa lên máy tính Apple II. Ben Rosen - Chủ tịch HĐQT của Compaq - lúc ấy đã thốt lên: "Nó sẽ trở thành một trong những chương trình tính toán bán chạy nhất mọi thời đại".
Đúng như vậy, Steve Jobs sau đó đã thừa nhận VisiCalc đóng góp rất nhiều cho thành công của máy Apple II. Nói cách khác, VisiCalc chính là lý do mà Apple đưa ra để thuyết phục người dùng mua máy tính của họ.
Những phần mềm phát triển từ nền tảng spreadsheet sau đó bắt đầu tung trổ sức mạnh của mình. Spreadsheet nhanh chóng trở thành một ngôn ngữ chung của dân tài chính.
Ngày nay, nhiều người yêu và cũng không ít người ghét spreadsheet. Tính linh hoạt của spreadsheet khiến nó trở nên nguy hiểm. Chưa dừng lại ở đó, spreadsheet đã và đang là tang chứng của hàng loạt scandal tài chính lên đến hàng tỷ đô-la. Đồng thời, nhiều người đã đặt niềm tin mù quáng vào spreadsheet để từ đó phán xét tình hình của nền kinh tế.
Một nghiên cứu đến từ 'Tuck School of Business at Dartmouth' đã chỉ ra rằng 9/10 spreadsheet chứa lỗi. Trong khi, spreadsheet được sử dụng cực kỳ rộng rãi trong các doanh nghiệp, trường học, cơ quan... dễ suy ra, tỷ lệ mắc lỗi nằm trong spreadsheet của họ lớn đến chừng nào.
Về phía Dan Bricklin, ông xem spreadsheet như lịch sử. Bởi lúc VisiCalc ra đời, khái niệm bản quyền còn rất thô sơ. Ngay lập tức, các phần mềm na ná như Lotus 1-2-3 và Microsoft Excel nhanh chóng học tập từ người đi trước và chiếm lĩnh thị trường.
Trong lần tiếp xúc mới nhất với báo chí, cha đẻ của spreadsheet đã có nhiều chia sẻ thú vị.
[Hỏi] Ông đã khi nào nhìn lại và ngạc nhiên vì sự phổ biến khổng lồ của spreadsheet?
[Đáp] Khá thú vị. Cảm giác thật bất ngờ, như thể chúng ta chưa bao giờ nghĩ rằng nó bất ngờ đến như vậy.
Trước khi làm ra VisiCalc, tôi hứng thú với cách xử lý dữ liệu thông qua màn hình. Không ai có thể nghĩ rằng ý tưởng của tôi có thể trợ giúp mọi người giao tiếp rộng rãi như vậy. Điều này đồng nghĩa rằng máy tính sẽ xuất hiện ở mọi nơi. Thời đó (quá khứ), máy tính cực kỳ đắt. Chỉ có những doanh nghiệp cực kỳ lớn mới có đủ khả năng lắp đặt máy cho họ.
Trước khi làm ra VisiCalc, tôi hứng thú với cách xử lý dữ liệu thông qua màn hình. Không ai có thể nghĩ rằng ý tưởng của tôi có thể trợ giúp mọi người giao tiếp rộng rãi như vậy. Điều này đồng nghĩa rằng máy tính sẽ xuất hiện ở mọi nơi. Thời đó (quá khứ), máy tính cực kỳ đắt. Chỉ có những doanh nghiệp cực kỳ lớn mới có đủ khả năng lắp đặt máy cho họ.
*Bí mật đằng sau thành công của spreadsheet là gì?
Tôi nghĩ ra ý tưởng xử lý từ ngữ và tổ chức lại chúng sau mỗi lần nhập (từ bàn phím). Lúc đó, tôi muốn thách thức phương pháp tính toán back-of-the-envelope (đếm bằng các xấp giấy). Nếu như việc nhập dữ liệu vào spreadsheet mất thời gian hơn việc làm bằng tay, bạn sẽ không dùng spreadsheet. Do đó, tôi cố gắng đơn giản hóa nó hết mức có thể. Việc thiết kế spreadsheet làm sao cho dễ sử dụng rất quan trọng.
Lúc đó, rất nhiều người sử dụng phần mềm để dự toán thông qua hàng, cột, công thức... nhưng họ không tổng hợp nó lại như cái cách mà spreadsheet được thiết kế: mở rộng ở 2 chiều, hướng tới đa mục đích sử dụng...
Những công cụ dành cho mục đích chung có nhiều lợi thế. Chúng nhanh chóng trở được sử dụng rộng rãi bởi mục đích của người dùng rất đa dạng. Họ chỉ cần học cách sử dụng thôi, sau đó áp dụng lên những việc mà spreadsheet chưa từng hướng tới.
Lúc đó, rất nhiều người sử dụng phần mềm để dự toán thông qua hàng, cột, công thức... nhưng họ không tổng hợp nó lại như cái cách mà spreadsheet được thiết kế: mở rộng ở 2 chiều, hướng tới đa mục đích sử dụng...
Những công cụ dành cho mục đích chung có nhiều lợi thế. Chúng nhanh chóng trở được sử dụng rộng rãi bởi mục đích của người dùng rất đa dạng. Họ chỉ cần học cách sử dụng thôi, sau đó áp dụng lên những việc mà spreadsheet chưa từng hướng tới.
*Ví dụ như?
Lúc đầu, một vài người yêu cầu chúng tôi giúp sắp xếp các máy điện tử trong một casino. Sau đó, những bác sĩ cũng tìm đến vì các phép tính của họ. Tôi không hề biết những ứng dụng đó hay cách mà người ta sẽ sử dụng spreadsheet như vậy.
Những người dùng thành công chia sẻ: "Đồng nghiệp của tôi thán phục vì khối lượng công việc đồ sộ. Nhưng họ không biết rằng tôi đang sử dụng công cụ này".
Những người dùng thành công chia sẻ: "Đồng nghiệp của tôi thán phục vì khối lượng công việc đồ sộ. Nhưng họ không biết rằng tôi đang sử dụng công cụ này".
*Đó quả là những ngày huy hoàng trước khi spreadsheet trở nên phổ thông?
Đúng, những người đó có phép màu thật sự. Họ được thăng tiến nhờ năng lực của mình. Họ biết tìm ra cách dùng mới từ một công cụ mặc dù nó không được quảng cáo để làm điều đó. Họ xứng đáng với thành công của mình.
*Nó (spreadsheet) đề cao tính linh hoạt và năng lực của một công cụ tưởng chừng đơn giản?
Có nhiều công cụ tưởng chừng đơn giản - chiếc bút chì và tờ giấy chẳng hạn. Làm ra chúng rất khó. Giao diện khởi động của spreadsheet gần như trống không bởi (lúc đó) chúng tôi không có nhiều không gian. Nếu bạn không nghĩ ra mẹo, spreadsheet cũng không giúp được gì.
*Giống như có những người mới xài spreadsheet mà chỉ dùng nó để sắp xếp chứ không biết rằng nó có thể tính toán?
Đúng, một vài người mới dùng (thuở ấy) dán các phép tính vào 2 cạnh của bàn phím.
*Khi phát hiện ra khả năng tính toán, đó quả là một kỳ tích.
Các doanh nhân từng đánh giá chiếc Apple II (5.000 USD) ngang với một máy in và một TV Sony. Lúc ấy, đó là một số tiền cực kỳ lớn mà bạn có thể mua được một chiếc xe tốt.
Máy tính cá nhân trao cho bạn năng lực gấp 100 lần năng lực khi bạn làm bằng tay. Lý do này đã bén duyên máy tính cá nhân với giới doanh nhân.
Máy tính cá nhân trao cho bạn năng lực gấp 100 lần năng lực khi bạn làm bằng tay. Lý do này đã bén duyên máy tính cá nhân với giới doanh nhân.
*Nếu vậy thì, lịch sử của spreadsheet cũng chính là lịch sử của Apple.
Vì một vài lý do thuộc về lịch sử, Apple may mắn độc quyền VisiCalc trong 1 năm. Trong suốt quãng thời gian đó, Apple II là công cụ duy nhất tiếp được được spreadsheet.
Apple II cũng có khá nhiều trò chơi. Đây là một lý do khác thuyết phục người mua. Nhưng, sự chú ý đầu tiên lại đến từ VisiCalc - phần mềm giúp Apple bán máy tính, thu tiền, để từ đó phát triển Macintosh. Do đó, thành công này như một chất xúc tác.
Apple đã trải qua rất nhiều thăng trầm để có ngày hôm nay. Mừng vì sau đó Apple vẫn giữ VisiCalc. Thêm nữa, Apple II còn là máy tính đầu tiên cho dân tài chính. Nó ghi dấu tên tuổi Apple từ lúc đó.
Apple II cũng có khá nhiều trò chơi. Đây là một lý do khác thuyết phục người mua. Nhưng, sự chú ý đầu tiên lại đến từ VisiCalc - phần mềm giúp Apple bán máy tính, thu tiền, để từ đó phát triển Macintosh. Do đó, thành công này như một chất xúc tác.
Apple đã trải qua rất nhiều thăng trầm để có ngày hôm nay. Mừng vì sau đó Apple vẫn giữ VisiCalc. Thêm nữa, Apple II còn là máy tính đầu tiên cho dân tài chính. Nó ghi dấu tên tuổi Apple từ lúc đó.
*Hiện tại, không nhiều người đánh giá cao spreadsheet. Là cha đẻ, ông có thấy buồn vì những người nhìn nhận nó như một công cụ trộm cắp, hoặc chỉ trích nó vì đầy rẫy lỗi, hay không?
Tôi tạo ra spreadsheet vì mục đích sử dụng tốt đẹp. Tôi không nghĩ đến việc nó bị sử dụng cho mục đích xấu. Tựu chung, tôi hy vọng spreadsheet đã và đang được sử dụng một cách đúng đắn.
Nhiều người phàn nàn về lỗi của spreadsheet nhưng họ có chắn là làm bằng tay sẽ ít lỗi hơn? Spreadsheet không giúp bạn mắc sai lầm ít hơn. Nó chỉ giúp bạn cộng trừ chính xác hơn mà thôi.
Nhiều người phàn nàn về lỗi của spreadsheet nhưng họ có chắn là làm bằng tay sẽ ít lỗi hơn? Spreadsheet không giúp bạn mắc sai lầm ít hơn. Nó chỉ giúp bạn cộng trừ chính xác hơn mà thôi.
*Ông đã chán khi nghe người ta nói về spreadsheet?
Không. Luôn luôn thú vị. Bởi tinh túy của VisiCalc vẫn còn đó. Đó là lý do mà ngày hôm nay tôi được mời phỏng vấn. Để nói những quan điểm cá nhân, đã là quá tuyệt vời.
*Vậy, ông có sử dụng spreadsheet hàng ngày?
Không thường xuyên. Tôi dùng spreadsheet với những việc liên quan đến tính toán. Tôi là một nhà lập trình, dành nhiều thời gian chỉnh sửa code. Tôi không phải là một người dùng trung thành (của spreadsheet).
*Ông có cảm giác như thế nào khi mở một spreadsheet lên?
Một cảm giác ấm cúng.
*Ông có lời khuyên gì cho các lập trình viên đang nung nấu viết nên một killer app (ứng dụng trở thành một phần thiết yếu của con người/như spreadsheet vậy?)
Chúng ta cần một mục đích sử dụng lớn và các công cụ chuyên biệt. Tôi rất e ngại với châm ngôn của Apple "there's an app for that" - hàm ý rằng mọi thứ đều có thể giải quyết bằng ứng dụng.
Đấy là cách mà Steve Jobs từng nghĩ về mọi thứ mà máy tính sẽ làm giúp bạn, thay vì cho bạn một công cụ để từ đó bạn tự tìm ra cách dùng của riêng mình. Với câu nói đó, họ (Apple) đã giới hạn ý tưởng (đa mục đích <general-purpose> mà một killer app cần có) lại.
Đấy là cách mà Steve Jobs từng nghĩ về mọi thứ mà máy tính sẽ làm giúp bạn, thay vì cho bạn một công cụ để từ đó bạn tự tìm ra cách dùng của riêng mình. Với câu nói đó, họ (Apple) đã giới hạn ý tưởng (đa mục đích <general-purpose> mà một killer app cần có) lại.
*Chứng kiến khá chiều sự thành công những như thất bại trong làng công nghệ, ông nghĩ gì về tình hình hiện tại? Phải chăng là một bong bóng?
Luôn có những đồn đoán và áp lực tạm thời. Đó là cách tư bản vận hành.
(Nhưng) Thỉnh thoảng, những điều mà người ta thường nói về tương lai hóa ra lại đúng; chỉ sai ở thời điểm mà thôi. Năm 1926, Nikola Tesla có đề cập về một máy tính cá nhân nhưng theo mô tả, nó không khác một smartphone đang chạy FaceTime hay Skype.
Tôi cũng rất thích câu chuyện về Helen Greiner. Khi còn nhỏ, cô ấy thần tượng R2-D2 của Star Wars và trở nên tuyệt vọng vì nó không có thực. Cuối cùng, cô ấy thành lập iRobot - chuyên san xuất người máy giúp việc và gỡ bom.
Khi công nghệ chín mùi cùng với ý tưởng, điều kỳ lạ sẽ xuất hiện. Tôi may mắn vì tồn tại đúng nơi đúng lúc. Nhiều người đặt cược cho ý tưởng của họ, một vài đã thành công.
(Nhưng) Thỉnh thoảng, những điều mà người ta thường nói về tương lai hóa ra lại đúng; chỉ sai ở thời điểm mà thôi. Năm 1926, Nikola Tesla có đề cập về một máy tính cá nhân nhưng theo mô tả, nó không khác một smartphone đang chạy FaceTime hay Skype.
Tôi cũng rất thích câu chuyện về Helen Greiner. Khi còn nhỏ, cô ấy thần tượng R2-D2 của Star Wars và trở nên tuyệt vọng vì nó không có thực. Cuối cùng, cô ấy thành lập iRobot - chuyên san xuất người máy giúp việc và gỡ bom.
Khi công nghệ chín mùi cùng với ý tưởng, điều kỳ lạ sẽ xuất hiện. Tôi may mắn vì tồn tại đúng nơi đúng lúc. Nhiều người đặt cược cho ý tưởng của họ, một vài đã thành công.
*Ý tưởng gì nghe điên rồ nhưng sẽ sớm phổ biến?
Ước gì tôi biết được, tôi sẽ đầu tư vào đó.
Hiện tại, con người của chúng ta liên tục vận động trong khi làm việc. Bác sĩ, y tá, thợ điện... vẫn chưa được vi tính hóa. Smartphone và tablet đã rất nhẹ và có thể thay thế giấy. Tôi đang đùa nghịch trong khoản không gian này.
Như bạn thấy, mọi thứ chúng ta đang tiếp cận đều có sư can thiệp của máy tính. Không chỉ ở lĩnh vực điện toán mà còn ở cả lĩnh vực truyền thông và dịch vụ. Đó là một vùng đất khá màu mỡ.
Hiện tại, con người của chúng ta liên tục vận động trong khi làm việc. Bác sĩ, y tá, thợ điện... vẫn chưa được vi tính hóa. Smartphone và tablet đã rất nhẹ và có thể thay thế giấy. Tôi đang đùa nghịch trong khoản không gian này.
Như bạn thấy, mọi thứ chúng ta đang tiếp cận đều có sư can thiệp của máy tính. Không chỉ ở lĩnh vực điện toán mà còn ở cả lĩnh vực truyền thông và dịch vụ. Đó là một vùng đất khá màu mỡ.
*Một thứ không làm việc hiệu quả trên di động lại là spreadsheet?
Spreadsheet được thiết kế cho những phân tích nặng nề. Đó không phải là điều mà bạn muốn làm khi đang đi dạo.
*Và sau đó, spreadsheet đã cứu sống desktop
Có thể nói, spreadsheet đã giữ desktop sống đến ngày nay.
*Suy ra, sẽ có một phát minh tương đương với spreadsheet có thể cách mạng hóa thế giới di động?
Chúng ta cần công cụ gì trên một thiết bị di động? Không phải một spreadsheet để nhập hàng tá dữ liệu vô. Một phương thức nhập liệu thú vị lên di động là thông qua camera. Nó chứa rất nhiều thông tin (thậm chí cảm xúc) mà chúng ta không thể diễn tả bằng các phương tiện khác. Tôi nghĩ lĩnh vực này còn nhiều thứ để khai thác.
Những người thông minh, giống như những người đầu tiên ứng dụng spreadsheet vào việc kinh doanh, sẽ nhìn vào khả năng của các thiết bị di động và cung ứng dịch vụ mới. Sẽ có rất nhiều phép thử và lỗi lầm.
Spreadsheet thành công nhờ thực hiện đúng chức năng, tìm được đúng phần cứng, ở đúng thời điểm. Chúng ta sẽ sớm nhìn thấy những ví dụ tương tự trong tương lai. Một vài thứ bị lãng quên trong quá khứ sẽ trở lại và minh chứng cho giá trị của chúng.
Những người thông minh, giống như những người đầu tiên ứng dụng spreadsheet vào việc kinh doanh, sẽ nhìn vào khả năng của các thiết bị di động và cung ứng dịch vụ mới. Sẽ có rất nhiều phép thử và lỗi lầm.
Spreadsheet thành công nhờ thực hiện đúng chức năng, tìm được đúng phần cứng, ở đúng thời điểm. Chúng ta sẽ sớm nhìn thấy những ví dụ tương tự trong tương lai. Một vài thứ bị lãng quên trong quá khứ sẽ trở lại và minh chứng cho giá trị của chúng.
Theo Quartz
[/just]
