30 năm dòng phim hài nhái
So với phim chính kịch và phim ca nhạc, phim hài có một chỗ đứng nhỏ bé trong lịch sử điện ảnh Mỹ. Ngày nay, người ta nói nhiều đến yếu tố hài lồng ghép trong những phim hành động, phim hoạt hình, nhưng phim hài thực sự thành công thì rất ít ỏi. Xem được một phim hài có giá trị và sáng tạo ngày nay là điều cực kì khó. Tuy nhiên, có một dòng phim hài tự khẳng định mình một cách độc lập từ 30 năm nay, đó là thể loại phim hài nhái (parody movies). Câu chuyện của chúng ta hôm nay sẽ bàn về dòng phim hài nhái độc đáo này.
Ý tưởng nhái lại những hình mẫu nghiêm túc trong xã hội đã có từ rất sớm trong phim ảnh, có lẽ phải trước năm 1940. Ban đầu, người ta nhái lại ngoại hình của các chính trị gia, vua chúa để giễu cợt và dùng tiếng cười lên án bọn họ. Điển hình của loại phim này chác các bạn đều biết là The great Dictator của Chaplin. Không có gì là cấm kị với kiểu chọc cười này, thậm chí cả thần thánh cũng bị lôi ra làm trò cười (Như phim : Life of Brian của nhóm Monty Python chế giễu chọc phá kinh thánh ). Một ngày đẹp trời nào đó, tự nhiên những đạo diễn chợt có ý nghĩ kì cục là : Tại sao chúng ta không châm chọc và đùa giỡn trên chính chúng ta ? Phim ảnh cũng là một thực thể xã hội và là một cái gì mẫu mực, tiêu chuẩn. Nhái lại những bộ phim mẫu mực này, người ta cho vào các tình huống gây cười. Từ đó thể loại « phim nhái phim » thực sự ra đời.
Dòng phim nhái bắt đầu vào thập niên 40-60 với những loạt phim về cặp bài trùng Bud Abbot và Lou Costelo , bacsi cũng chưa thể xem được những phim cổ này, nên không thể bàn nhiều hơn về chúng
Do đó chúng ta sẽ đi tắt đến thập niên 80 để chứng kiến điều thực sự kì diệu cho dòng phim nhái, với những tên tuổi trở thành huyền thoại sau này là Jim Abraham, David Zucker và Jerry Zucker. Bộ ba này chính là bộ óc đằng sau những trò hề rung chuyển màn bạc, giật dây cho diễn viên hài lừng danh là Leslie Nielsen.
Bộ ba: Jim Abrahams, David Zucker, Jerry Jucker - khai sinh ra dòng phim hài nhái
Bộ phim đầu tiên của họ và có lẽ cho đến nay là thành công lớn nhất, đó là phim AirPlane. Bộ phim sử dụng những yếu tố kịch bản của dòng phim thảm hoạ Airport vốn đang rất thịnh hành lúc đó, biến đổi tất cả thành tình huống hài hước Trong AirPlane có những thủ pháp gây cười sáng tạo và độc đáo mang đậm dấu ấn của ba tác giả này, đó là sự cường điệu hóa, tình huống bất hợp lý, chơi chữ. Khi xem phim loại này, khán giả như đang chơi trò chơi tìm kiếm những điểm sai biệt trên 2 bức tranh, một là hình ảnh nghiêm túc vốn in sâu trong tiềm thức họ, và một là thế giới phi lý, nhộn nhạo và cực kì điên loạn trong phim.
Sau Airplane, nguyên bản của các phim nhái theo trường phái Abrahams-Zucker thì dòng phim hài này thực sự gây chú ý. Trong cùng năm, bộ ba tác giả tiếp tục kết hợp cùng Nielsen trong show truyền hình ngắn 6 tập có tên là Police Squad, đây là dịp để họ thử nghiệm tiếp tục ý tưởng khác người của mình. Police squad nhái tất cả những phim đương thời về điệp viên và cảnh sát. So với Airplane thì police squad có mật độ những chi tiết gây cười dày đặc hơn rất nhiều. Nhưng thủ pháp cường điệu hóa, phi lý hóa tiếp tục cho thấy thế mạnh trong việc làm khán giả cười như điên.
Ngoài ra, Police squad còn là bản nháp cho phim điện ảnh Naked Gun ra đời vài năm sau đó. Ông già cảnh sát Frank Drebin tóc bạc tiếp tục làm cho thành phố điêu đứng vì những trò phá hoại ngu ngốc của mình. Hình tượng thanh tra cảnh sát của Leslie Nielsen trong Police squad và Naked Gun có thể so sánh với Louis de Funes của Pháp.
Sau thành công vang dội của Airplane , phim hài nhái thứ hai tiếp tực được tung ra trên màn bạc, lần này đến lượt dòng phim gián điệp kiểu James Bond và hitchcock bị đưa lên dĩa để xử đẹp bằng những trò chọc cười kì quặc nhất đời. Sự góp mặt của ValKilmer trong phim này đả khẳng định rằng với thể loại phim nhái, thành công của phim hài không còn tùy thuộc vào tài nghệ diễn xuất của diễn viên hài như thời trước, mà bất cứ một diễn viên nào, già trẻ trai gái lớn nhỏ chính phụ… đều có thể đóng phim hài nhái.
tiếng cười trong thể loại phim này nằm trong tay đạo diễn chưa không phải chỉ ở trên nét mặt và cử chỉ của diễn viên chính. Yếu tố thứ hai có thể rút ra là tiếng cười trong phim không phải chỉ nằm trong lời thoại và diễn xuất, mà nằm ở bất cứ chỗ nào. So với Airplane, Top Secret đã sử thêm âm thanh, đạo cụ, phông cảnh… để chọc cười . Điều này cũng đồng nghĩa là từ nay phim hài cũng cần sự đầu tư rất lớn về tiền bạc và kỉ xảo. Tiếng cười không chỉ phát ra từ diễn viên mà còn ở sân khấu. Tư tưởng mới này chưa từng có trước kia.
Tư tưởng mới và phong cách mới tiếp tục chinh phục khán giả vào những năm 90 bằng hai siêu phẩm thời đó là Hot shots và Hotshots phần 2. Phần 1 của phim này nhái 3 phim là Top Gun, Superman , còn phần 2 nhái rambo và những kiểu anh hùng khác. Kĩ xảo tối đa đã được sử dụng trong loại phim hài mới này, với máy báy, súng đạn và những vụ nổ… Tiếng cười chập chững trong quá khứ đã biến thành một cơn bão dồn dập chưa từng có. Chưa bao giờ khán giả cười nhiều như thế khi xem những diễn viên đang chế giễu hình ảnh Rambo bằng nét mặt tỉnh queo.
Sau Hotshots, chúng ta được xem đều đặn hàng năm những phim hài nhái như thế, khái niệm nhái những phim nổi tiếng được hoan hô khá nhiệt liệt, dẫn đến sự ra đời của những phim như
Mafia (năm 1993) nhái phim Bố Già và Casino của Martin Scorsess, Spy Hard nhái dòng phim James Bond (1994) , Dracula Dead and Loving it (1995) nhái siêu phẩm Dracula huyền thoại. trong giai đoạn này, Leslie nielsen tỏa sáng như một siêu sao trong thể loại phim hài nhái, bộ mặt của ông ta là bảo chứng cho thành công của phim.
Tuy nhiên, sự phát triển của dòng phim hài nhái đã không tránh khỏi quy luật muôn đời là : cái gì quen rồi sẽ nhàm, khán giả bắt đầu chán nản khi nhìn thấy Leslie Nielsen nhan nhản trong các bộ phim nhạt nhẽo và ít đi sự sáng tạo như quá khứ. Chính vì thế tiếng cười ngày càng ít đi. Năm 1998, bộ phim Wrongfully Accused cũng với Nielsen đóng vai chính nhái lại toàn bộ những phim của Harrison Ford đã bị dư luận chê nhiều hơn khen. Bản thân bacsi cho rằng bộ phim này không đáng bị chê nhiều như thế, vì quả thật nó rất thú vị, tình huống gây cười dày đặc, tinh tế, nhiều cảnh ấn tượng, sáng tạo mới lạ. Nhưng có lẽ chính sự nhàm chán của ông già tóc bạc đã quay lại phản ông ta vào giờ chót. Sau phim này, dòng phim hài nhái ngủ đông một thời gian.
Trong thời gian này, có nhiều đạo diễn khác cũng đi theo trường phái của Abrahams-Zucker và làm sống lại dòng phim nhái, qua các tác phẩm như Scary Movie 1,2… yếu tố sex, chọc cười kiểu dung tục lại được khai thác, nhưng gây nhiều phản cảm hơn là tiếng cười trong sáng nguyên thủy. Sự tỏa sáng nửa vời của những phim này đã một lần nữa khiến Zucker và Jim Abrahams phải tái xuất giang hồ. Họ đã bắt tay vào làm Scary movie 3 và quả thật phần 3 cho ta thấy một cảm giác khác hẳn. Nó là phần hay nhất trong cả 4 phần của Scary Movie (trong đó Micheal Jackson bị đập tơi tả…). Sau đó, họ còn làm phim Super Hero Movie, nhái những phim siêu anh hùng khác. Bộ phim cũng gây ít nhiều tiếng vang, nhưng sau đó dòng phim hài nhái đi vào thoái trào nhanh chóng như ta thấy hôm nay.
Tóm lại , những ý chính đã trình bày trong bài là như sau : Phim hài nhái là một dòng phim đặc biệt, với mục đích gây cười . Dòng phim hài này sử dụng những thủ pháp gây cười chưa từng có trước kia, đó là : Sử dụng những phim nghiêm túc kinh điển làm nền, trên bức tranh đó tô vẽ những nét kì quái, dị thường, phi lý… để chọc cười. Như một trò chơi tìm điểm khác biệt giữa hai bức tranh, khán giả rất thích xem loại phim này. Khác với phim hài cổ điển, phim hài nhái không dùng diễn xuất hình thể của diễn viên mà gây cười qua khung cảnh sân khấu và tình huống. Vai trò của biên kịch và đạo diễn rất quan trọng trong phim hài nhái, chứ không phải diễn viên. Cuối cùng, cái gì dù độc đáo và hay tới đâu cũng có lúc sẽ nhàm chán nếu lặp lại và ít sáng tạo/
So với phim chính kịch và phim ca nhạc, phim hài có một chỗ đứng nhỏ bé trong lịch sử điện ảnh Mỹ. Ngày nay, người ta nói nhiều đến yếu tố hài lồng ghép trong những phim hành động, phim hoạt hình, nhưng phim hài thực sự thành công thì rất ít ỏi. Xem được một phim hài có giá trị và sáng tạo ngày nay là điều cực kì khó. Tuy nhiên, có một dòng phim hài tự khẳng định mình một cách độc lập từ 30 năm nay, đó là thể loại phim hài nhái (parody movies). Câu chuyện của chúng ta hôm nay sẽ bàn về dòng phim hài nhái độc đáo này.
Ý tưởng nhái lại những hình mẫu nghiêm túc trong xã hội đã có từ rất sớm trong phim ảnh, có lẽ phải trước năm 1940. Ban đầu, người ta nhái lại ngoại hình của các chính trị gia, vua chúa để giễu cợt và dùng tiếng cười lên án bọn họ. Điển hình của loại phim này chác các bạn đều biết là The great Dictator của Chaplin. Không có gì là cấm kị với kiểu chọc cười này, thậm chí cả thần thánh cũng bị lôi ra làm trò cười (Như phim : Life of Brian của nhóm Monty Python chế giễu chọc phá kinh thánh ). Một ngày đẹp trời nào đó, tự nhiên những đạo diễn chợt có ý nghĩ kì cục là : Tại sao chúng ta không châm chọc và đùa giỡn trên chính chúng ta ? Phim ảnh cũng là một thực thể xã hội và là một cái gì mẫu mực, tiêu chuẩn. Nhái lại những bộ phim mẫu mực này, người ta cho vào các tình huống gây cười. Từ đó thể loại « phim nhái phim » thực sự ra đời.
Dòng phim nhái bắt đầu vào thập niên 40-60 với những loạt phim về cặp bài trùng Bud Abbot và Lou Costelo , bacsi cũng chưa thể xem được những phim cổ này, nên không thể bàn nhiều hơn về chúng
Do đó chúng ta sẽ đi tắt đến thập niên 80 để chứng kiến điều thực sự kì diệu cho dòng phim nhái, với những tên tuổi trở thành huyền thoại sau này là Jim Abraham, David Zucker và Jerry Zucker. Bộ ba này chính là bộ óc đằng sau những trò hề rung chuyển màn bạc, giật dây cho diễn viên hài lừng danh là Leslie Nielsen.
Bộ ba: Jim Abrahams, David Zucker, Jerry Jucker - khai sinh ra dòng phim hài nhái
Bộ phim đầu tiên của họ và có lẽ cho đến nay là thành công lớn nhất, đó là phim AirPlane. Bộ phim sử dụng những yếu tố kịch bản của dòng phim thảm hoạ Airport vốn đang rất thịnh hành lúc đó, biến đổi tất cả thành tình huống hài hước Trong AirPlane có những thủ pháp gây cười sáng tạo và độc đáo mang đậm dấu ấn của ba tác giả này, đó là sự cường điệu hóa, tình huống bất hợp lý, chơi chữ. Khi xem phim loại này, khán giả như đang chơi trò chơi tìm kiếm những điểm sai biệt trên 2 bức tranh, một là hình ảnh nghiêm túc vốn in sâu trong tiềm thức họ, và một là thế giới phi lý, nhộn nhạo và cực kì điên loạn trong phim.
Sau Airplane, nguyên bản của các phim nhái theo trường phái Abrahams-Zucker thì dòng phim hài này thực sự gây chú ý. Trong cùng năm, bộ ba tác giả tiếp tục kết hợp cùng Nielsen trong show truyền hình ngắn 6 tập có tên là Police Squad, đây là dịp để họ thử nghiệm tiếp tục ý tưởng khác người của mình. Police squad nhái tất cả những phim đương thời về điệp viên và cảnh sát. So với Airplane thì police squad có mật độ những chi tiết gây cười dày đặc hơn rất nhiều. Nhưng thủ pháp cường điệu hóa, phi lý hóa tiếp tục cho thấy thế mạnh trong việc làm khán giả cười như điên.
Ngoài ra, Police squad còn là bản nháp cho phim điện ảnh Naked Gun ra đời vài năm sau đó. Ông già cảnh sát Frank Drebin tóc bạc tiếp tục làm cho thành phố điêu đứng vì những trò phá hoại ngu ngốc của mình. Hình tượng thanh tra cảnh sát của Leslie Nielsen trong Police squad và Naked Gun có thể so sánh với Louis de Funes của Pháp.
Sau thành công vang dội của Airplane , phim hài nhái thứ hai tiếp tực được tung ra trên màn bạc, lần này đến lượt dòng phim gián điệp kiểu James Bond và hitchcock bị đưa lên dĩa để xử đẹp bằng những trò chọc cười kì quặc nhất đời. Sự góp mặt của ValKilmer trong phim này đả khẳng định rằng với thể loại phim nhái, thành công của phim hài không còn tùy thuộc vào tài nghệ diễn xuất của diễn viên hài như thời trước, mà bất cứ một diễn viên nào, già trẻ trai gái lớn nhỏ chính phụ… đều có thể đóng phim hài nhái.
tiếng cười trong thể loại phim này nằm trong tay đạo diễn chưa không phải chỉ ở trên nét mặt và cử chỉ của diễn viên chính. Yếu tố thứ hai có thể rút ra là tiếng cười trong phim không phải chỉ nằm trong lời thoại và diễn xuất, mà nằm ở bất cứ chỗ nào. So với Airplane, Top Secret đã sử thêm âm thanh, đạo cụ, phông cảnh… để chọc cười . Điều này cũng đồng nghĩa là từ nay phim hài cũng cần sự đầu tư rất lớn về tiền bạc và kỉ xảo. Tiếng cười không chỉ phát ra từ diễn viên mà còn ở sân khấu. Tư tưởng mới này chưa từng có trước kia.
Tư tưởng mới và phong cách mới tiếp tục chinh phục khán giả vào những năm 90 bằng hai siêu phẩm thời đó là Hot shots và Hotshots phần 2. Phần 1 của phim này nhái 3 phim là Top Gun, Superman , còn phần 2 nhái rambo và những kiểu anh hùng khác. Kĩ xảo tối đa đã được sử dụng trong loại phim hài mới này, với máy báy, súng đạn và những vụ nổ… Tiếng cười chập chững trong quá khứ đã biến thành một cơn bão dồn dập chưa từng có. Chưa bao giờ khán giả cười nhiều như thế khi xem những diễn viên đang chế giễu hình ảnh Rambo bằng nét mặt tỉnh queo.
Sau Hotshots, chúng ta được xem đều đặn hàng năm những phim hài nhái như thế, khái niệm nhái những phim nổi tiếng được hoan hô khá nhiệt liệt, dẫn đến sự ra đời của những phim như
Mafia (năm 1993) nhái phim Bố Già và Casino của Martin Scorsess, Spy Hard nhái dòng phim James Bond (1994) , Dracula Dead and Loving it (1995) nhái siêu phẩm Dracula huyền thoại. trong giai đoạn này, Leslie nielsen tỏa sáng như một siêu sao trong thể loại phim hài nhái, bộ mặt của ông ta là bảo chứng cho thành công của phim.
Tuy nhiên, sự phát triển của dòng phim hài nhái đã không tránh khỏi quy luật muôn đời là : cái gì quen rồi sẽ nhàm, khán giả bắt đầu chán nản khi nhìn thấy Leslie Nielsen nhan nhản trong các bộ phim nhạt nhẽo và ít đi sự sáng tạo như quá khứ. Chính vì thế tiếng cười ngày càng ít đi. Năm 1998, bộ phim Wrongfully Accused cũng với Nielsen đóng vai chính nhái lại toàn bộ những phim của Harrison Ford đã bị dư luận chê nhiều hơn khen. Bản thân bacsi cho rằng bộ phim này không đáng bị chê nhiều như thế, vì quả thật nó rất thú vị, tình huống gây cười dày đặc, tinh tế, nhiều cảnh ấn tượng, sáng tạo mới lạ. Nhưng có lẽ chính sự nhàm chán của ông già tóc bạc đã quay lại phản ông ta vào giờ chót. Sau phim này, dòng phim hài nhái ngủ đông một thời gian.
Trong thời gian này, có nhiều đạo diễn khác cũng đi theo trường phái của Abrahams-Zucker và làm sống lại dòng phim nhái, qua các tác phẩm như Scary Movie 1,2… yếu tố sex, chọc cười kiểu dung tục lại được khai thác, nhưng gây nhiều phản cảm hơn là tiếng cười trong sáng nguyên thủy. Sự tỏa sáng nửa vời của những phim này đã một lần nữa khiến Zucker và Jim Abrahams phải tái xuất giang hồ. Họ đã bắt tay vào làm Scary movie 3 và quả thật phần 3 cho ta thấy một cảm giác khác hẳn. Nó là phần hay nhất trong cả 4 phần của Scary Movie (trong đó Micheal Jackson bị đập tơi tả…). Sau đó, họ còn làm phim Super Hero Movie, nhái những phim siêu anh hùng khác. Bộ phim cũng gây ít nhiều tiếng vang, nhưng sau đó dòng phim hài nhái đi vào thoái trào nhanh chóng như ta thấy hôm nay.
Tóm lại , những ý chính đã trình bày trong bài là như sau : Phim hài nhái là một dòng phim đặc biệt, với mục đích gây cười . Dòng phim hài này sử dụng những thủ pháp gây cười chưa từng có trước kia, đó là : Sử dụng những phim nghiêm túc kinh điển làm nền, trên bức tranh đó tô vẽ những nét kì quái, dị thường, phi lý… để chọc cười. Như một trò chơi tìm điểm khác biệt giữa hai bức tranh, khán giả rất thích xem loại phim này. Khác với phim hài cổ điển, phim hài nhái không dùng diễn xuất hình thể của diễn viên mà gây cười qua khung cảnh sân khấu và tình huống. Vai trò của biên kịch và đạo diễn rất quan trọng trong phim hài nhái, chứ không phải diễn viên. Cuối cùng, cái gì dù độc đáo và hay tới đâu cũng có lúc sẽ nhàm chán nếu lặp lại và ít sáng tạo/
Chỉnh sửa lần cuối:
