lengockhanhi
Film critic
Bài này nằm trong loạt 7 bài kể lại quá trình phát triển thú vui xem phim của người Việt Nam.
Bài đầu tiên này sẽ kể lại câu chuyện về những rạp cinéma của thành phố Sài Gòn cách đây 60 năm về trước. Thú vui xem phim gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của những rạp cinéma này. Nhi dành post đầu tiên để trình bày tất cả thông tin hình ảnh Nhi đã sưu tầm được, giúp các bạn có một ấn tượng ban đầu về câu chuyện chúng ta sắp nghe. Nhi sẽ kể câu chuyện này bên dưới với nhiều chi tiết và đi sâu vào phân tích hơn.
Sau đây là danh sách của tất cả những rạp chiếu phim xưa tại Sài Gòn, xếp theo thứ tự ABC, chép từ blog của bác Trần Đăng Chí. Nhi xin chân thành cảm ơn tác giả đã bỏ công hệ thống hóa lại những rạp ciné này.
Hình: Đây là hình ảnh về rạp cinéma cổ xưa nhất tại Việt Nam: rạp Pathé do người Pháp xây dựng tại Hà Nội vào năm 1920. Như vậy điện ảnh đã được du nhập vào Việt Nam từ rất sớm. Tuy nhiên trong hoàn cảnh bị thực dân Pháp đô hộ vào lúc đó, điện ảnh không phải là thú vui dành cho người dân mà chỉ độc quyền của giai cấp thống trị ngoại quốc.
Hình: Đây là rạp Cathay ở Sài Gòn, hình chụp có lẽ vào thời Pháp thuộc. Không rõ lý do vì sao poster phim ghi toàn bằng tiếng hoa, có lẽ cho tới lúc này thú vui xem phim vẫn chưa được phổ biến trong dân chúng người Việt chăng ?
Hình: Hình rạp Nguyễn Văn Hảo, có lẽ cũng chụp vào thời Pháp thuộc, vì nó sử dụng chữ Théâtre và tên phim cũng ghi bằng tiếng pháp. Đây là một trong những rạp chiếu phim sớm nhất do người bản xứ gây dựng nên.
Hình: Góc bên phải hình chụp này chính là rạp EDEN, chắc là cổng sau, vì rạp Eden nằm trong một hành lang (Passage) trong khu thương xá trên đường Tự do (Đồng Khởi ngày nay), đây cũng là một trong những rạp cinéma có thâm niên lâu nhất, ban đầu do người Pháp xây dựng nhưng sau đó trở về với người Việt, rạp EDEN hoạt động từ thời pháp thuộc cho đến tận năm 1975.
Hình: Tấm hình này chụp rạp Văn Cầm, cũng cùng thời với những tấm ảnh bên trên, đây cũng là một rạp cinéma của người Việt xây dựng và quản lý sau thập niên 50.
hình: Không ảnh chụp thành phố Sài Gòn vàp thập niên 70, đây là thành phố được mệnh danh là Hòn Ngọc Viễn Đông, một khu đô thị phát triển vào hàng bậc nhất ở Đông Nam Á.
Hình: Đường phố Sài Gòn xưa, cách trang trí rất đẹp, trang nhã. Đường phố thưa người và gọn gàng sạch đẹp.
Hình: Khu trung tâm Sài Gòn vào một ngày cuối năm, thập niên 70, sinh hoạt của người dân Sài Gòn lúc này đã rất hiện đại và văn minh.
Hình: rạp Casino Đa Kao, sau năm 75 đổi tên thành rạp Cầu Bông. Hình có lẽ chụp vào thập niên 60
Hình: Mặt tiền của rạp Casino Đa Kao và những paneau affiche quảng cáo phim đang chiếu: Một phim Western điển hình. Tấm Paneau dài phía trên vẽ hình một bộ phim võ hiệp của Hong Kong.
Hình: rạp Đại Nam, đây là rạp hiện đại nhất trước khi rạp REX được xây dựng. Chúng ta có thể thấy rạp đang chiếu phim Le Cid với Charton Heston, có lẽ hình chụp vào đầu thập niên 60, có nhiều xe bán hàng rong trước cửa rạp.
Hình: rạp Cao Đồng Hưng
Hình: Nụ cười hồn nhiên của em bé răng sún bán kẹo cao su trước cửa một rạp chiếu bóng. Tấm bảng phía sau em có ghi: phụ đề chữ việt - Technicolor.
Hình: rạp Casino Sài Gòn và afiche của một bộ phim kiếm hiệp
Hình: Vẫn là rạp Casino Sài Gòn với 1 phim Western
Hình: rạp Casino Sài Gòn và affiche của một phim thần thoại võ hiệp, rất có thể đây là phim Nhật Bản vì Hong Kong không sản xuất phim theo trường phái này.
Hình: rạp Casino Sài Gòn và affiche một phim rùng rợn, hình vẽ bằng tay không mấy sắc sảo, tên phm bằng tiếng Pháp như mt phong cách cố hữu của tất cả rạp chiếu bóng thời đó.
Hình: rạp Casino Sài Gòn và bộ phim thần thoại Nhật Bản như trên đã nói
Hình: Một bãi chiếu phim lưu động tại vườn hoa khu trung tâm Sài Gòn.
Hình: Chợ bến Thành, cửa ngõ nối kiền khu trung tâm hành chánh và khu Chợ Lớn của người Hoa. Đây cũng giống như một lằn ranh giữa thế giới Âu Mỹ và thế giới Hoa kiều, với hai nền văn hóa điện ảnh khác nhau.
Hình: Bạn có thể thấy khách sạn REX và rạp REX nhìn từ trên cao. vị trí và kiến trúc của rạp REX rất gần với rạp REX tại thủ đô Paris của Pháp (Hình bên dưới).
Hình: Rạp REX ở Paris, Pháp, có lẽ tỉ phú Ưng Thi khi xây dựng rạp chiếu bóng hiện đại nhất vùng vào năm 1962 đã có cảm hứng từ rạp REX của Pháp. Cái tên REX cũng đã nói lên điều này.
Hình: Sài Gòn về đêm, hình chụp vào giữa thập niên 60. Thời đó trên truyền hình không có chiếu phim, và cũng chưa có Home Vidéo như bây giờ, nên khi màn đêm buông xuống là thời điểm các rạp cinéma đặc kín khán giả.
Hình: Đây là mặt tiền của rạp REX, khánh thành năm 1962 và là rạp chiếu phim hiện đại nhất Đông Nam Á vào thời điểm đó. Rạp có phòng chiếu và màn hình lớn nhất, gắn máy lạnh và thậm chí có cả một thang cuốn để đưa khách lên tầng 1. Đây cũng là thang cuốn đầu tiên xuất hiện tại Sài Gòn.
Hình: rạp REX, như ta thấy tất cả tên phim chiếu rạp tại Sài Gòn ngày xưa đều ghi bằng tiếng Pháp, cho thấy phim nhập về từ Pháp, kể cả phim Mỹ.
Rạp REX chụp vào ban ngày, thời điểm đang công chiếu phim: James Bond chống lại Dr. NO
Hình: Trước cửa rạp Nguyễn Văn Hảo vào thập niên 60.
Hình: Rạp Lê Ngọc trong khu Chợ Lớn, đang chiếu bộ phim kiếm hiệp: Lưỡi kiếm Ân Tình.
Hình: rạp Long Vân
Hình: Những tờ bướm thông tin về phim phát cho khán giả (tờ programme). Ta có thể thấy là tất cả phim chiếu tại rạp hạng sang ở Sài Gòn đều có phụ đề 3 thứ tiếng: việt, Hoa, Anh. Có lẽ hoa kiều ngày xưa được phục vụ riêng và ngang với người Việt.
Hình: Một tờ Programme khác của rạp EDEN, chiếu phim Sisi: Nữ hoàng Áo Quốc
Hình: Trên một tờ báo có thông tin về phim chiếu rạp trong tuần, thời điểm của tờ báo này vào tháng 3 năm 1975
Một số thông tin ta có thể thấy: Khán giả Sài Gòn trước 1975 được xem rất nhiều thể loại phim: Phim drama, action Mỹ, Pháp, phim kiếm hiệp Hong Kong, phim tình cảm Đài Loan, phim hài Việt Nam.
Scope: màn hình đại vĩ tuyến (tỉ lệ 2,35:1), tỉ lệ màn hình này rất hiện đại vào thời đó, có thể ví như màn ảnh IMAX hiện nay.
PDVHA: Phụ đề Việt Hoa Anh, ngày trước tất cả phim chiếu rạp đều có phụ đề (làm bằng phương pháp đốt nhiệt, in thẳng vào phim), không có chuyện thuyết minh phim.
Cuối cùng là một số hình ảnh về chuyện quảng cáo phim ảnh trên đường phố Sài Gòn trong thập niên 60
Bài đầu tiên này sẽ kể lại câu chuyện về những rạp cinéma của thành phố Sài Gòn cách đây 60 năm về trước. Thú vui xem phim gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của những rạp cinéma này. Nhi dành post đầu tiên để trình bày tất cả thông tin hình ảnh Nhi đã sưu tầm được, giúp các bạn có một ấn tượng ban đầu về câu chuyện chúng ta sắp nghe. Nhi sẽ kể câu chuyện này bên dưới với nhiều chi tiết và đi sâu vào phân tích hơn.
Sau đây là danh sách của tất cả những rạp chiếu phim xưa tại Sài Gòn, xếp theo thứ tự ABC, chép từ blog của bác Trần Đăng Chí. Nhi xin chân thành cảm ơn tác giả đã bỏ công hệ thống hóa lại những rạp ciné này.
Alliance Française - Đồn Đất. Rạp của Trung Tâm Văn Hóa Pháp chiếu toàn phim Pháp không có phụ đề Việt ngữ, hiếm khi thấy người Việt đi xem.
Aristo - Lê Lai. Sau 1954 đây là nơi trình diễn thường trực của đoàn cải lương Kim Chung di cư từ miền bắc vào nam.
Asam - Đinh Tiên Hoàng, khu Đa Kao. Rạp này đã dẹp quá lâu rồi, ít ra là vào khoảng từ giữa đến cuối thập niên 50. Rạp nằm trong một hẻm nhỏ trên đường Đinh Tiên Hoàng gần góc đường Phan Thanh Giản. Gần đó có tiệm mì Cây Nhản nổi tiếng một thời.
Cẩm Vân - Võ Di Nguy, Phú Nhuận.
Cao Đồng Hưng - Bạch Đằng, chợ Bà Chiểu, Gia Định.
Casino Đa Kao - Đinh Tiên Hoàng. Rạp tương đối khang trang, phim khá chọn lọc, giá cả nhẹ nhàng, địa điểm rất thuận tiện nằm gần Cầu Bông.
Casino Sài Gòn - Pasteur. Tên mới là Vinh Quang.
Cathay - Công Lý, Chợ Cũ.
Catinat - Tự Do : xi-nê tí hon này nằm trong một hành lang từ đường Tự Do xuyên qua đường Nguyễn Huệ
Cầu Muối - Bến Chương Dương, Khánh Hội.
Cây Gỏ - Minh Phụng, Chợ Lớn.
Diên Hồng - Yersin.
Đại Đồng - Nguyễn Văn Học, Gia Định.
Đại Đồng - Cao Thắng. Một rạp nhỏ chuyên chiếu phim cũ nhưng khá chọn lọc, giá cả thật nhẹ nhàng, địa điểm rất thuận tiện.
Đại Lợi - Thoại Ngọc Hầu, Chợ Ông Tạ.
Đại Nam - Trần Hưng Đạo. Rạp Đại Nam là rạp sang trọng nhất Sài Gòn, những phim mới được chiếu trước tiên ớ đây và một vài rạp khác rồi một thời gian sau mới được đưa đi tỉnh hoặc các rạp nhỏ chuyên chiếu lại.
Đại Quang - Tổng Đốc Phương, Chợ Lớn. Rạp này hoàn toàn Trung Hoa chẳng có gì là Việt Nam hết vì họ chiếu toàn phim Tàu
Đông Nhì - Lê Quang Định, Gia Định.
Eden - Tự Do. Rạp này quá nổi tiếng
Trước nhất, rạp này không nằm ngoài mặt đường mà lại nằm sâu trong một thương xá cũng được gọi là Eden. Đến rạp, khán giả có thể đi vào từ phía đường Tự Do, Lê Lợi hay Nguyễn Huệ đều được cả. Cái tên rạp tiếng Pháp tự nó cho biết rạp này đã có từ thời Pháp thuộc và kiến trúc bên trong thì đúng y như những rạp bên Pháp. Ở Sài Gòn, chỉ duy nhất rạp này mới có hai balcons (tầng lầu).
Thông thường, khi xem xi-nê, ngồi balcon 1 là hay nhất vì nhìn xuống vừa tầm mắt không mỏi cổ và không bị cái đầu của người ngồi hàng ghế trước che khuất tầm nhìn. Balcon 2 của rạp Eden thì nhỏ hơn và quá cao nên nhìn sâu xuống muốn cụp cái cổ luôn nên phần đông khán giả chẳng màng để ý đến sự hiện hửu của nó, ngoại trừ dân đào kép Sài Gòn thì chiếu cố rất nhiệt liệt và gọi đó là 'pigeonnier' (chuồng bồ câu).
Hào Huê - Nguyễn Hoàng, Chợ Lớn.
Hoàng Cung - Triệu Quang Phục, Chợ Lớn.
Hồng Liên - Hậu Giang, Chợ Lớn.
Huỳnh Long - Châu Văn Tiếp, Gia Định, phía góc chợ Bà Chiểu.
Hùng Vương - Pétrus Ký, Sài Gòn.
Hưng Đạo - Nguyễn Cư Trinh.
Imperial Lê Ngọc - Nguyễn Cư Trinh. Tên cũ là Alhambra.
Khá Lạc - Nguyễn Tri Phương. Rạp nằm cạnh tiệm phở Tương Lai. Rạp này đã hoạt động trước thời Đệ Nhất Cộng Hòa.
Khải Hoàn - Võ Tánh và Cống Quỳnh. địa điểm tọa lạc nơi thị tứ, giá tiền lại tương đối phải chăng
Kim Châu - Nguyễn Văn Sâm, Chợ Cũ. Khi rạp bắt đầu khai trương thì họ đã quảng cáo sẽ chiếu phim "Sapho" (1960). Qua đến những phim kế tiếp, rạp Kim Châu đã tuyển chọn những phim cùng loại nên rất được khán giả hài lòng.
Kinh Đô - Lê Văn Duyệt. Đây là một rạp xi-nê hạng sang, chỉ kém hơn rạp Đại Nam một tí. Rạp khai trương sau rạp Đại Nam nhưng lại chỉ hoạt động một thời gian tương đối ngắn ngủi rồi biến thành một chi nhánh của cơ quan USAID.
Kinh Thành - Hai Bà Trưng, Tân Định.
Lạc Xuân - Gia Long, Gò Vấp.
Lam Sơn - Bùi Chu. Mũi tàu Lê Lai, Bùi Chu, Võ Tánh chéo góc với nhà thờ Huyện Sĩ, vòng qua bên hông rạp phía đường Lê Lai thì có nhà của nữ kịch sĩ Kim Cương. Rạp xi-nê này chỉ tồn tại một thời gian rất ngắn ngủi rồi bị đóng cửa vì vị trí của rạp quá gần một nhà thờ, vào thời kỳ đó là Đệ Nhất Cộng Hòa, nên Công Giáo đang có ưu thể.
Lê Lợi - Lê Thánh Tôn. Rạp chiếu phim cũ nhưng tuyển chọn toàn phim hay và chỉ chiếu trong 1, 2, hoặc 3 ngày rồi đổi sang chiếu phim khác. Những phim classic như "High Noon", "Crimson Pirates", "Vera Cruz", "Waterloo Bridge", ...được chiếu đi chiếu lại luôn, nếu hụt xem phim nào thì khán giả cứ kiên nhẩn chờ đợi, một thời gian sau thế nào phim đó cũng sẽ được chiếu lại. Lịch trình chiếu phim được niêm yết trước gần một tháng để khán giả chuẩn bị ngày đi xem phim. Rạp Lê Lợi có thể nói là rạp duy nhất ở Sài Gòn chiếu phim theo phương thức này, một ít rạp khác có bắt chước phần nào nhưng rồi cũng không theo hoàn toàn hoặc sau đó phải thay đổi phương hướng.
Lệ Thanh - Phan Phú Tiên, Chợ Lớn.
Lido - Đồng Khánh, Chợ Lớn. Rạp này có một lịch sử khá ly kỳ. Rạp nằm trong vùng Chợ Lớn cạnh Đại Thế Giới cũ chuyên chiếu phim Âu Mỹ trong khi các rạp chung quanh đều chiếu phim Tàu. Đến cuối thập niên 60, rạp ngưng hoạt động để cho Mỹ mướn làm khu cư trú và câu lạc bộ.
Long Duyên - Hồ Văn Ngà.
Long Phụng - Gia Long. Chuyên chiếu phim Ấn Độ.
Long Thuận - Trương Công Định và Nguyễn An Ninh. Một trong những rạp nhỏ nhất và rẻ tiền nhất của Sài Gòn, Tuy vậy, địa điểm của rạp rất tốt nằm ngay trước nhà ga xe lửa vào thời Pháp thuộc và rạp tiếp tục hoạt động cho đến những năm đầu của thời Đệ Nhất Cộng Hòa. Đây phải được kể là nơi rất thuận tiện để giết thì giờ trong khi chờ đợi các chuyến xe lửa khởi hành đi về các tỉnh vì phim được chiếu thường trực, vào xem lúc nào cũng được, xem giáp vòng thì về, muốn ngồi xem hoài cũng chẳng sao.
Long Vân - Phan Thanh Giản. Rạp tương đối mới so với những rạp khác đã có từ đời Pháp thuộc. Khai trương vào khoảng năm 1962.
Majestic - Tự Do. Rạp đã ngưng hoạt động từ trước 1975. Nơi đây được xây thành vũ trường Maxim tầng trên và sân khấu trình diễn ca vũ nhạc kịch tầng dưới do nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ phụ trách.
Minh Châu - Trương Minh Giảng.
Minh Phụng - Hồng Bàng, Chợ Lớn. Thật ra, nơi đây là đình Minh Phụng, khi xưa có lúc khai thác chiếu phim ban ngày.
Mini Rex A & B - Lê Lơị. Rạp tương đối sinh sau đẻ muộn vào những năm đầu của thập niên 70. Thuộc vào hạng sang nhất Sài Gòn, rạp rất nhỏ nhưng ghế ngồi rất lớn.
Moderne - Trần Văn Thạch, Tân Định. Rạp này có vài ba đặc điểm: lối vào rạp đâm ngang hông phía giữa những hàng ghế, ghế bằng cây nên khi dứt phim khán giả cùng đứng dậy làm cho ghế cây khua lên rầm rầm, và cũng vì ghế cây nên đoàn quân rệp tha hồ cắn phá đám khán giả trong bóng tối của buổi chiếu phim.
Mỹ Đô - Trần Nhân Tôn và Vĩnh Viễn. Tên xưa là Thành Chung, tên mới là Vườn Lài.
Nam Quang - Lê Văn Duyệt và Trần Quí Cáp. Rạp rất kỳ cựu hoạt động từ thời Pháp thuộc
Nam Tiến - Bến Vân Đồn.
Nam Việt - Tôn Thất Đạm, Chợ Củ.
Nguyễn Huệ - Nguyễn Huệ. Rạp đã ngưng hoạt động từ trước 1975. Về sau là cơ sở U.S.O.
Nguyễn Văn Hảo - Trần Hưng Đạo.
Olympic - Hồng Thập Tự.
Oscar - Trần Hưng Đạo, Chợ Lớn.
Phi Long - Xóm Củi.
Palace - Trần Hưng Đạo, Chợ Lớn.
Quốc Thái - Trần Quốc Toản, Chợ Lớn.
Quốc Thanh - Nguyễn Trải.
Rạng Đông - Pasteur. Tên cũ là Hồng Bàng.
Rex - Nguyễn Huệ.
Thanh Bình - Phạm Ngũ Lão.
Thanh Vân - Lê Văn Duyệt, Hòa Hưng.
Thủ Đô - Tổng Đốc Phương, Chợ Lớn. Tên cũ là Eden Chợ Lớn.
Trung Hoa - Đồng Khánh, trước nhà thờ Cha Tam, Chợ Lớn.
Văn Cầm - Trần Hưng Đạo. Rạp đã ngưng hoạt động từ trước 1975. Về sau là đại lý Honda đầu tiên tại Việt Nam.
Văn Cầm - Võ Di Nguy, Phú Nhuận.
Văn Hoa - Trần Quang Khải, Đa Kao.
Văn Lang - Cách Mạng, Phú Nhuận.
Victory Lê Ngọc - Tổng Đốc Phương, Chợ Lớn. Tên cũ là Majestic Chợ Lớn.
Việt Long - Cao Thắng.
Vĩnh Lợi - Lê Lợi.
Aristo - Lê Lai. Sau 1954 đây là nơi trình diễn thường trực của đoàn cải lương Kim Chung di cư từ miền bắc vào nam.
Asam - Đinh Tiên Hoàng, khu Đa Kao. Rạp này đã dẹp quá lâu rồi, ít ra là vào khoảng từ giữa đến cuối thập niên 50. Rạp nằm trong một hẻm nhỏ trên đường Đinh Tiên Hoàng gần góc đường Phan Thanh Giản. Gần đó có tiệm mì Cây Nhản nổi tiếng một thời.
Cẩm Vân - Võ Di Nguy, Phú Nhuận.
Cao Đồng Hưng - Bạch Đằng, chợ Bà Chiểu, Gia Định.
Casino Đa Kao - Đinh Tiên Hoàng. Rạp tương đối khang trang, phim khá chọn lọc, giá cả nhẹ nhàng, địa điểm rất thuận tiện nằm gần Cầu Bông.
Casino Sài Gòn - Pasteur. Tên mới là Vinh Quang.
Cathay - Công Lý, Chợ Cũ.
Catinat - Tự Do : xi-nê tí hon này nằm trong một hành lang từ đường Tự Do xuyên qua đường Nguyễn Huệ
Cầu Muối - Bến Chương Dương, Khánh Hội.
Cây Gỏ - Minh Phụng, Chợ Lớn.
Diên Hồng - Yersin.
Đại Đồng - Nguyễn Văn Học, Gia Định.
Đại Đồng - Cao Thắng. Một rạp nhỏ chuyên chiếu phim cũ nhưng khá chọn lọc, giá cả thật nhẹ nhàng, địa điểm rất thuận tiện.
Đại Lợi - Thoại Ngọc Hầu, Chợ Ông Tạ.
Đại Nam - Trần Hưng Đạo. Rạp Đại Nam là rạp sang trọng nhất Sài Gòn, những phim mới được chiếu trước tiên ớ đây và một vài rạp khác rồi một thời gian sau mới được đưa đi tỉnh hoặc các rạp nhỏ chuyên chiếu lại.
Đại Quang - Tổng Đốc Phương, Chợ Lớn. Rạp này hoàn toàn Trung Hoa chẳng có gì là Việt Nam hết vì họ chiếu toàn phim Tàu
Đông Nhì - Lê Quang Định, Gia Định.
Eden - Tự Do. Rạp này quá nổi tiếng
Trước nhất, rạp này không nằm ngoài mặt đường mà lại nằm sâu trong một thương xá cũng được gọi là Eden. Đến rạp, khán giả có thể đi vào từ phía đường Tự Do, Lê Lợi hay Nguyễn Huệ đều được cả. Cái tên rạp tiếng Pháp tự nó cho biết rạp này đã có từ thời Pháp thuộc và kiến trúc bên trong thì đúng y như những rạp bên Pháp. Ở Sài Gòn, chỉ duy nhất rạp này mới có hai balcons (tầng lầu).
Thông thường, khi xem xi-nê, ngồi balcon 1 là hay nhất vì nhìn xuống vừa tầm mắt không mỏi cổ và không bị cái đầu của người ngồi hàng ghế trước che khuất tầm nhìn. Balcon 2 của rạp Eden thì nhỏ hơn và quá cao nên nhìn sâu xuống muốn cụp cái cổ luôn nên phần đông khán giả chẳng màng để ý đến sự hiện hửu của nó, ngoại trừ dân đào kép Sài Gòn thì chiếu cố rất nhiệt liệt và gọi đó là 'pigeonnier' (chuồng bồ câu).
Hào Huê - Nguyễn Hoàng, Chợ Lớn.
Hoàng Cung - Triệu Quang Phục, Chợ Lớn.
Hồng Liên - Hậu Giang, Chợ Lớn.
Huỳnh Long - Châu Văn Tiếp, Gia Định, phía góc chợ Bà Chiểu.
Hùng Vương - Pétrus Ký, Sài Gòn.
Hưng Đạo - Nguyễn Cư Trinh.
Imperial Lê Ngọc - Nguyễn Cư Trinh. Tên cũ là Alhambra.
Khá Lạc - Nguyễn Tri Phương. Rạp nằm cạnh tiệm phở Tương Lai. Rạp này đã hoạt động trước thời Đệ Nhất Cộng Hòa.
Khải Hoàn - Võ Tánh và Cống Quỳnh. địa điểm tọa lạc nơi thị tứ, giá tiền lại tương đối phải chăng
Kim Châu - Nguyễn Văn Sâm, Chợ Cũ. Khi rạp bắt đầu khai trương thì họ đã quảng cáo sẽ chiếu phim "Sapho" (1960). Qua đến những phim kế tiếp, rạp Kim Châu đã tuyển chọn những phim cùng loại nên rất được khán giả hài lòng.
Kinh Đô - Lê Văn Duyệt. Đây là một rạp xi-nê hạng sang, chỉ kém hơn rạp Đại Nam một tí. Rạp khai trương sau rạp Đại Nam nhưng lại chỉ hoạt động một thời gian tương đối ngắn ngủi rồi biến thành một chi nhánh của cơ quan USAID.
Kinh Thành - Hai Bà Trưng, Tân Định.
Lạc Xuân - Gia Long, Gò Vấp.
Lam Sơn - Bùi Chu. Mũi tàu Lê Lai, Bùi Chu, Võ Tánh chéo góc với nhà thờ Huyện Sĩ, vòng qua bên hông rạp phía đường Lê Lai thì có nhà của nữ kịch sĩ Kim Cương. Rạp xi-nê này chỉ tồn tại một thời gian rất ngắn ngủi rồi bị đóng cửa vì vị trí của rạp quá gần một nhà thờ, vào thời kỳ đó là Đệ Nhất Cộng Hòa, nên Công Giáo đang có ưu thể.
Lê Lợi - Lê Thánh Tôn. Rạp chiếu phim cũ nhưng tuyển chọn toàn phim hay và chỉ chiếu trong 1, 2, hoặc 3 ngày rồi đổi sang chiếu phim khác. Những phim classic như "High Noon", "Crimson Pirates", "Vera Cruz", "Waterloo Bridge", ...được chiếu đi chiếu lại luôn, nếu hụt xem phim nào thì khán giả cứ kiên nhẩn chờ đợi, một thời gian sau thế nào phim đó cũng sẽ được chiếu lại. Lịch trình chiếu phim được niêm yết trước gần một tháng để khán giả chuẩn bị ngày đi xem phim. Rạp Lê Lợi có thể nói là rạp duy nhất ở Sài Gòn chiếu phim theo phương thức này, một ít rạp khác có bắt chước phần nào nhưng rồi cũng không theo hoàn toàn hoặc sau đó phải thay đổi phương hướng.
Lệ Thanh - Phan Phú Tiên, Chợ Lớn.
Lido - Đồng Khánh, Chợ Lớn. Rạp này có một lịch sử khá ly kỳ. Rạp nằm trong vùng Chợ Lớn cạnh Đại Thế Giới cũ chuyên chiếu phim Âu Mỹ trong khi các rạp chung quanh đều chiếu phim Tàu. Đến cuối thập niên 60, rạp ngưng hoạt động để cho Mỹ mướn làm khu cư trú và câu lạc bộ.
Long Duyên - Hồ Văn Ngà.
Long Phụng - Gia Long. Chuyên chiếu phim Ấn Độ.
Long Thuận - Trương Công Định và Nguyễn An Ninh. Một trong những rạp nhỏ nhất và rẻ tiền nhất của Sài Gòn, Tuy vậy, địa điểm của rạp rất tốt nằm ngay trước nhà ga xe lửa vào thời Pháp thuộc và rạp tiếp tục hoạt động cho đến những năm đầu của thời Đệ Nhất Cộng Hòa. Đây phải được kể là nơi rất thuận tiện để giết thì giờ trong khi chờ đợi các chuyến xe lửa khởi hành đi về các tỉnh vì phim được chiếu thường trực, vào xem lúc nào cũng được, xem giáp vòng thì về, muốn ngồi xem hoài cũng chẳng sao.
Long Vân - Phan Thanh Giản. Rạp tương đối mới so với những rạp khác đã có từ đời Pháp thuộc. Khai trương vào khoảng năm 1962.
Majestic - Tự Do. Rạp đã ngưng hoạt động từ trước 1975. Nơi đây được xây thành vũ trường Maxim tầng trên và sân khấu trình diễn ca vũ nhạc kịch tầng dưới do nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ phụ trách.
Minh Châu - Trương Minh Giảng.
Minh Phụng - Hồng Bàng, Chợ Lớn. Thật ra, nơi đây là đình Minh Phụng, khi xưa có lúc khai thác chiếu phim ban ngày.
Mini Rex A & B - Lê Lơị. Rạp tương đối sinh sau đẻ muộn vào những năm đầu của thập niên 70. Thuộc vào hạng sang nhất Sài Gòn, rạp rất nhỏ nhưng ghế ngồi rất lớn.
Moderne - Trần Văn Thạch, Tân Định. Rạp này có vài ba đặc điểm: lối vào rạp đâm ngang hông phía giữa những hàng ghế, ghế bằng cây nên khi dứt phim khán giả cùng đứng dậy làm cho ghế cây khua lên rầm rầm, và cũng vì ghế cây nên đoàn quân rệp tha hồ cắn phá đám khán giả trong bóng tối của buổi chiếu phim.
Mỹ Đô - Trần Nhân Tôn và Vĩnh Viễn. Tên xưa là Thành Chung, tên mới là Vườn Lài.
Nam Quang - Lê Văn Duyệt và Trần Quí Cáp. Rạp rất kỳ cựu hoạt động từ thời Pháp thuộc
Nam Tiến - Bến Vân Đồn.
Nam Việt - Tôn Thất Đạm, Chợ Củ.
Nguyễn Huệ - Nguyễn Huệ. Rạp đã ngưng hoạt động từ trước 1975. Về sau là cơ sở U.S.O.
Nguyễn Văn Hảo - Trần Hưng Đạo.
Olympic - Hồng Thập Tự.
Oscar - Trần Hưng Đạo, Chợ Lớn.
Phi Long - Xóm Củi.
Palace - Trần Hưng Đạo, Chợ Lớn.
Quốc Thái - Trần Quốc Toản, Chợ Lớn.
Quốc Thanh - Nguyễn Trải.
Rạng Đông - Pasteur. Tên cũ là Hồng Bàng.
Rex - Nguyễn Huệ.
Thanh Bình - Phạm Ngũ Lão.
Thanh Vân - Lê Văn Duyệt, Hòa Hưng.
Thủ Đô - Tổng Đốc Phương, Chợ Lớn. Tên cũ là Eden Chợ Lớn.
Trung Hoa - Đồng Khánh, trước nhà thờ Cha Tam, Chợ Lớn.
Văn Cầm - Trần Hưng Đạo. Rạp đã ngưng hoạt động từ trước 1975. Về sau là đại lý Honda đầu tiên tại Việt Nam.
Văn Cầm - Võ Di Nguy, Phú Nhuận.
Văn Hoa - Trần Quang Khải, Đa Kao.
Văn Lang - Cách Mạng, Phú Nhuận.
Victory Lê Ngọc - Tổng Đốc Phương, Chợ Lớn. Tên cũ là Majestic Chợ Lớn.
Việt Long - Cao Thắng.
Vĩnh Lợi - Lê Lợi.
Hình: Đây là hình ảnh về rạp cinéma cổ xưa nhất tại Việt Nam: rạp Pathé do người Pháp xây dựng tại Hà Nội vào năm 1920. Như vậy điện ảnh đã được du nhập vào Việt Nam từ rất sớm. Tuy nhiên trong hoàn cảnh bị thực dân Pháp đô hộ vào lúc đó, điện ảnh không phải là thú vui dành cho người dân mà chỉ độc quyền của giai cấp thống trị ngoại quốc.
Hình: Đây là rạp Cathay ở Sài Gòn, hình chụp có lẽ vào thời Pháp thuộc. Không rõ lý do vì sao poster phim ghi toàn bằng tiếng hoa, có lẽ cho tới lúc này thú vui xem phim vẫn chưa được phổ biến trong dân chúng người Việt chăng ?
Hình: Hình rạp Nguyễn Văn Hảo, có lẽ cũng chụp vào thời Pháp thuộc, vì nó sử dụng chữ Théâtre và tên phim cũng ghi bằng tiếng pháp. Đây là một trong những rạp chiếu phim sớm nhất do người bản xứ gây dựng nên.
Hình: Góc bên phải hình chụp này chính là rạp EDEN, chắc là cổng sau, vì rạp Eden nằm trong một hành lang (Passage) trong khu thương xá trên đường Tự do (Đồng Khởi ngày nay), đây cũng là một trong những rạp cinéma có thâm niên lâu nhất, ban đầu do người Pháp xây dựng nhưng sau đó trở về với người Việt, rạp EDEN hoạt động từ thời pháp thuộc cho đến tận năm 1975.
Hình: Tấm hình này chụp rạp Văn Cầm, cũng cùng thời với những tấm ảnh bên trên, đây cũng là một rạp cinéma của người Việt xây dựng và quản lý sau thập niên 50.
hình: Không ảnh chụp thành phố Sài Gòn vàp thập niên 70, đây là thành phố được mệnh danh là Hòn Ngọc Viễn Đông, một khu đô thị phát triển vào hàng bậc nhất ở Đông Nam Á.
Hình: Đường phố Sài Gòn xưa, cách trang trí rất đẹp, trang nhã. Đường phố thưa người và gọn gàng sạch đẹp.
Hình: Khu trung tâm Sài Gòn vào một ngày cuối năm, thập niên 70, sinh hoạt của người dân Sài Gòn lúc này đã rất hiện đại và văn minh.
Hình: rạp Casino Đa Kao, sau năm 75 đổi tên thành rạp Cầu Bông. Hình có lẽ chụp vào thập niên 60
Hình: Mặt tiền của rạp Casino Đa Kao và những paneau affiche quảng cáo phim đang chiếu: Một phim Western điển hình. Tấm Paneau dài phía trên vẽ hình một bộ phim võ hiệp của Hong Kong.
Hình: rạp Đại Nam, đây là rạp hiện đại nhất trước khi rạp REX được xây dựng. Chúng ta có thể thấy rạp đang chiếu phim Le Cid với Charton Heston, có lẽ hình chụp vào đầu thập niên 60, có nhiều xe bán hàng rong trước cửa rạp.
Hình: rạp Cao Đồng Hưng
Hình: Nụ cười hồn nhiên của em bé răng sún bán kẹo cao su trước cửa một rạp chiếu bóng. Tấm bảng phía sau em có ghi: phụ đề chữ việt - Technicolor.
Hình: rạp Casino Sài Gòn và afiche của một bộ phim kiếm hiệp
Hình: Vẫn là rạp Casino Sài Gòn với 1 phim Western
Hình: rạp Casino Sài Gòn và affiche của một phim thần thoại võ hiệp, rất có thể đây là phim Nhật Bản vì Hong Kong không sản xuất phim theo trường phái này.
Hình: rạp Casino Sài Gòn và affiche một phim rùng rợn, hình vẽ bằng tay không mấy sắc sảo, tên phm bằng tiếng Pháp như mt phong cách cố hữu của tất cả rạp chiếu bóng thời đó.
Hình: rạp Casino Sài Gòn và bộ phim thần thoại Nhật Bản như trên đã nói
Hình: Một bãi chiếu phim lưu động tại vườn hoa khu trung tâm Sài Gòn.
Hình: Chợ bến Thành, cửa ngõ nối kiền khu trung tâm hành chánh và khu Chợ Lớn của người Hoa. Đây cũng giống như một lằn ranh giữa thế giới Âu Mỹ và thế giới Hoa kiều, với hai nền văn hóa điện ảnh khác nhau.
Hình: Bạn có thể thấy khách sạn REX và rạp REX nhìn từ trên cao. vị trí và kiến trúc của rạp REX rất gần với rạp REX tại thủ đô Paris của Pháp (Hình bên dưới).
Hình: Rạp REX ở Paris, Pháp, có lẽ tỉ phú Ưng Thi khi xây dựng rạp chiếu bóng hiện đại nhất vùng vào năm 1962 đã có cảm hứng từ rạp REX của Pháp. Cái tên REX cũng đã nói lên điều này.
Hình: Sài Gòn về đêm, hình chụp vào giữa thập niên 60. Thời đó trên truyền hình không có chiếu phim, và cũng chưa có Home Vidéo như bây giờ, nên khi màn đêm buông xuống là thời điểm các rạp cinéma đặc kín khán giả.
Hình: Đây là mặt tiền của rạp REX, khánh thành năm 1962 và là rạp chiếu phim hiện đại nhất Đông Nam Á vào thời điểm đó. Rạp có phòng chiếu và màn hình lớn nhất, gắn máy lạnh và thậm chí có cả một thang cuốn để đưa khách lên tầng 1. Đây cũng là thang cuốn đầu tiên xuất hiện tại Sài Gòn.
Hình: rạp REX, như ta thấy tất cả tên phim chiếu rạp tại Sài Gòn ngày xưa đều ghi bằng tiếng Pháp, cho thấy phim nhập về từ Pháp, kể cả phim Mỹ.
Rạp REX chụp vào ban ngày, thời điểm đang công chiếu phim: James Bond chống lại Dr. NO
Hình: Trước cửa rạp Nguyễn Văn Hảo vào thập niên 60.
Hình: Rạp Lê Ngọc trong khu Chợ Lớn, đang chiếu bộ phim kiếm hiệp: Lưỡi kiếm Ân Tình.
Hình: rạp Long Vân
Hình: Những tờ bướm thông tin về phim phát cho khán giả (tờ programme). Ta có thể thấy là tất cả phim chiếu tại rạp hạng sang ở Sài Gòn đều có phụ đề 3 thứ tiếng: việt, Hoa, Anh. Có lẽ hoa kiều ngày xưa được phục vụ riêng và ngang với người Việt.
Hình: Một tờ Programme khác của rạp EDEN, chiếu phim Sisi: Nữ hoàng Áo Quốc
Hình: Trên một tờ báo có thông tin về phim chiếu rạp trong tuần, thời điểm của tờ báo này vào tháng 3 năm 1975
Một số thông tin ta có thể thấy: Khán giả Sài Gòn trước 1975 được xem rất nhiều thể loại phim: Phim drama, action Mỹ, Pháp, phim kiếm hiệp Hong Kong, phim tình cảm Đài Loan, phim hài Việt Nam.
Scope: màn hình đại vĩ tuyến (tỉ lệ 2,35:1), tỉ lệ màn hình này rất hiện đại vào thời đó, có thể ví như màn ảnh IMAX hiện nay.
PDVHA: Phụ đề Việt Hoa Anh, ngày trước tất cả phim chiếu rạp đều có phụ đề (làm bằng phương pháp đốt nhiệt, in thẳng vào phim), không có chuyện thuyết minh phim.
Cuối cùng là một số hình ảnh về chuyện quảng cáo phim ảnh trên đường phố Sài Gòn trong thập niên 60
