Trung Quốc có thể tự hào là cái nôi của cuộc cách mạng xe điện toàn cầu, nhưng nếu không có các biện pháp quản lý và điều tiết kịp thời, quốc gia này sẽ phải đối mặt với nguy cơ khủng hoảng thừa sản phẩm và sụt giảm chất lượng thị trường.
Thị trường ô tô Trung Quốc dù đang là thị trường lớn nhất thế giới, nhưng trên thực tế đang phải đối mặt với một nghịch lý trớ trêu: những chiếc xe mới chưa lăn bánh đang được bán ra với giá của xe đã qua sử dụng.
Hiện tượng này ban đầu khiến cho nhiều người nghĩ rằng chỉ là một “chiêu trò” tiếp thị, nhưng thực tế, nó lại đang khiến quốc gia này lo ngại và được xem là biểu hiện cho một tình trạng đáng báo động hơn: cuộc khủng hoảng dư thừa sản lượng và cạnh tranh giá khốc liệt trong ngành công nghiệp ô tô nội địa.
Theo hãng tin Reuters, Bộ Thương mại Trung Quốc đã tổ chức một cuộc họp khẩn trong cuối tháng 5 vừa qua, quy tụ đại diện của các hãng xe lớn, hiệp hội ngành và nền tảng giao dịch xe cũ, nhằm thảo luận về tình trạng “xe cũ chạy 0km”.
Hay cụ thể hơn là những mẫu xe mới toanh chưa từng sử dụng, được bán ra dưới hình thức xe đã qua sử dụng với mức giá rẻ bất thường.
Động thái can thiệp từ phía chính quyền cho thấy tình trạng bất ổn của ngành ô tô đang ngày càng trầm trọng.
Về bản chất, đây là một chiến lược bán hàng được các nhà sản xuất áp dụng để giải phóng hàng tồn kho mà không ảnh hưởng trực tiếp đến bảng giá xe mới niêm yết.
Theo đó, các đại lý xe cũ mua lại những chiếc xe mới từ nhà máy với mức giá đã được giảm sâu (có thể thấp hơn tới 30%) rồi rao bán lại dưới danh nghĩa xe đã qua sử dụng nhưng chưa chạy một km nào.
Tian Maowei, giám đốc bán hàng tại Yiyou Auto Service ở Thượng Hải, Trung Quốc, cho biết: “Mô hình này giúp các hãng xe tạm thời đẩy hàng tồn ra thị trường, nhưng lại gây ra hiệu ứng tiêu cực khi kéo mặt bằng giá xuống thấp, khiến hầu hết các hãng không thể đạt điểm hòa vốn. Điều này hoàn toàn không tốt cho thị trường”.
Chủ tịch Great Wall Motor, ông Wei Jianjun cũng xác nhận đây chính là “mặt trận mới nhất” trong cuộc chiến giá cả khốc liệt đang diễn ra.
Ông ước tính có khoảng 3.000 đến 4.000 người bán đang giao dịch các loại xe “lướt” đặc biệt này trên các nền tảng thương mại điện tử chuyên về xe đã qua sử dụng.
Trong khi đó, Bộ Thương mại của Trung Quốc vẫn chưa đưa ra phản hồi chính thức về việc liệu có coi mô hình kinh doanh trên là vi phạm pháp luật hay không.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định rằng việc để mô hình này tiếp tục tồn tại mà không có điều tiết sẽ tạo ra những hệ lụy khó lường cho toàn bộ chuỗi cung ứng ô tô.
Đằng sau hiện tượng "xe lướt chạy 0km" là bức tranh toàn cảnh về ngành ô tô Trung Quốc đang bị dư thừa công suất nghiêm trọng: khủng hoảng thừa, cung nhiều hơn cầu dẫn đến giá xe sẽ tiếp tục giảm không phanh.
Sự hỗn loạn giá cả, khuyến mãi tràn lan và hệ sinh thái bán hàng phi truyền thống đang tạo ra một thị trường thiếu ổn định, gây thiệt hại cho cả nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng.
Theo báo cáo của Goldman Sachs, tổng công suất sản xuất xe điện của Trung Quốc hiện đã vượt 40 triệu chiếc mỗi năm, nhưng chỉ khoảng 20 triệu chiếc được tiêu thụ trong năm 2024.
Đây là con số đủ khiến bất kỳ ngành công nghiệp nào cũng phải gióng lên hồi chuông báo động.
Chưa hết, các hãng xe tại quốc gia này hiện đang phải đối mặt với biên lợi nhuận sụt giảm mạnh. Theo ông Phate Zhang, sáng lập viên CnEVPost, biên lợi nhuận trung bình của các hãng xe Trung Quốc hiện chỉ còn khoảng 10%, so với mức 20% cách đây 4 năm.
Trong số hơn 50 hãng sản xuất xe điện tại Trung Quốc, chỉ có ba cái tên được xác nhận là có lãi: BYD, Li Auto và Seres.
Tháng 4 vừa qua, thị trường chứng kiến mức giảm giá trung bình cao kỷ lục đối với cả xe chạy xăng và xe điện: 16,8%, tăng từ mức 16,3% hồi tháng 3, theo báo cáo của JPMorgan.
Con số này cao gấp đôi mức giảm giá trung bình của cả năm 2024 (8,3%), cho thấy áp lực cạnh tranh đang ngày càng đè nặng lên toàn ngành.
Trước tình trạng này, các hãng xe không còn cách nào khác ngoài việc tiếp tục giảm giá để giành giật thị phần.
BYD, hiện đang là nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới cũng vừa thông báo sẽ giảm giá từ 10% đến hơn 30% cho 22 mẫu xe thuần điện và hybrid từ nay đến cuối tháng 6.
Geely Galaxy, công ty con chuyên sản xuất xe điện của Geely Auto cũng đã bắt đầu chương trình giảm giá hơn 10% để lôi kéo người tiêu dùng.
Và có lẽ các hãng xe nội địa khác của quốc gia này chắc chắn sẽ phải làm theo, nếu không muốn bị bỏ lại trong cuộc đua tàn khốc này.
Câu chuyện “xe lướt chạy 0km” có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Nó phơi bày những bất cập trong mô hình phát triển “nóng” của ngành ô tô Trung Quốc, khi hàng chục hãng xe chạy đua tăng công suất, mở rộng sản phẩm, tung ra khuyến mãi khủng mà không tính đến sức mua thực tế của thị trường.
Sự hỗn loạn giá cả, khuyến mãi tràn lan và hệ sinh thái bán hàng phi truyền thống đang tạo ra một thị trường thiếu ổn định, gây thiệt hại cho cả nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng.
