Dù mang lại nhiều lợi ích, Windows Update vẫn bị người dùng chỉ trích vì nhiều lý do.
Windows Update là một thành phần cốt lõi trong Windows 11. Đây là cách Microsoft phát hành các bản vá bảo mật, cải tiến hiệu suất, cũng như bổ sung tính năng mới – giúp máy tính hoạt động an toàn và đôi khi trở nên tốt hơn.
Tuy nhiên, dù có mang lại nhiều lợi ích, Windows Update vẫn thường bị người dùng chỉ trích vì cách triển khai thiếu linh hoạt, đôi khi còn gây phiền toái nhiều hơn là cải thiện.
Cập nhật tự động và bắt buộc dù bạn thích hay không
Theo cách cập nhật hiện đại của Windows, mỗi tháng máy tính sẽ nhận được một bản cập nhật tích lũy mới, chứa các bản vá và cải tiến hệ thống. Những bản cập nhật này thường được tung ra vào ngày thứ Ba thứ hai của mỗi tháng – còn gọi là "Patch Tuesday" – và bắt buộc với mọi máy tính chạy Windows 11.
Dù không phải lúc nào cũng được cài đặt ngay, nhưng trong vòng vài ngày, bản cập nhật sẽ được tự động tải xuống và cài đặt, sau đó hệ thống sẽ yêu cầu người dùng khởi động lại máy.
Việc lơ đi lời nhắc khởi động lại đôi khi cũng mang lại rắc rối. Nếu người dùng không chủ động khởi động lại để hoàn tất cài đặt, hệ thống có thể tự động khởi động lại vào một thời điểm bất ngờ – thậm chí ngay khi đang sử dụng máy. Dù điều này không xảy ra thường xuyên, nhưng nó vẫn đủ gây khó chịu cho nhiều người.
Chưa kể, còn có các bản cập nhật tính năng – ban đầu có thể chọn cài hoặc không – nhưng nếu phiên bản Windows hiện tại sắp hết thời hạn hỗ trợ, hệ thống sẽ bắt buộc nâng cấp. Điều đó có nghĩa là người dùng không thể trì hoãn mãi mãi, và bản cập nhật vẫn sẽ đến, dù có muốn hay không.
Những rắc rối bất tận với cập nhật tự động – Luôn có điều gì đó trục trặc
Việc cập nhật tự động sẽ không gây phiền phức đến vậy nếu Microsoft có quy trình kiểm soát chất lượng tốt hơn và hệ thống kiểm tra nội bộ chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, công ty lại dường như quá phụ thuộc vào chương trình Windows Insider và người dùng để phát hiện lỗi thay cho họ.
Hậu quả là gần như tháng nào cũng có bản cập nhật Patch Tuesday gây ra sự cố. Chỉ riêng trong tháng vừa qua, một loạt sự cố đã được ghi nhận, từ việc máy tính không thể khởi động sau khi cập nhật, thông báo BitLocker xuất hiện vô lý, cho đến các lỗi xác thực trên máy chủ Windows Server.
Microsoft hiện có thể triển khai bản vá nhanh hơn hoặc dùng cơ chế "Known Issue Rollback" để khắc phục một số vấn đề nhất định. Tuy nhiên, chính sự linh hoạt này lại khiến công ty trở nên cẩu thả hơn trong cách phát hành các bản cập nhật hàng tháng. Họ chỉ việc tung ra thay đổi như ý muốn, còn lỗi thì… sửa sau. Điều này khiến người dùng không thể hoàn toàn yên tâm.
Các bản cập nhật Windows thường xuyên đi kèm với sự cố khó chịu.
Và nếu những sự cố đó còn xảy ra với các bản cập nhật tích lũy nhỏ, thì ở các bản cập nhật tính năng lớn, mọi thứ còn tệ hơn. Đó là lý do vì sao các bản cập nhật tính năng không còn được tự động đẩy tới người dùng ngay khi phát hành nữa.
Đã có phiên bản gây hại đến nỗi buộc Microsoft phải thay đổi toàn bộ cách cập nhật tính năng của mình. Windows 10 là hệ điều hành đầu tiên giới thiệu cơ chế cập nhật lớn miễn phí như một tiêu chuẩn. Từ năm 2017, người dùng được hứa hẹn sẽ nhận hai bản cập nhật lớn mỗi năm. Ngay cả các bản đầu tiên cũng đã gây ra nhiều lỗi – đặc biệt là phiên bản 1803 – nhưng mọi chuyện thực sự vượt khỏi tầm kiểm soát vào nửa cuối năm 2018. Khi đó, Windows 10 phiên bản 1809 được phát hành rộng rãi dù chưa qua kênh kiểm thử Release Preview. Kết quả là hàng loạt người dùng phát hiện các tập tin quan trọng trong máy bị xóa mà không có cảnh báo hay thông báo nào.
Đây là lỗi nghiêm trọng đến mức Microsoft buộc phải ngừng triển khai chỉ sau bốn ngày, và sau đó phải thay đổi chính sách cập nhật: không còn ép người dùng nâng cấp lên bản mới ngay sau khi phát hành.
Kể từ đó, các bản cập nhật tính năng trở thành tùy chọn, trừ khi phiên bản Windows hiện tại đã sắp hết hạn hỗ trợ – lúc này người dùng mới buộc phải cập nhật, và phiên bản mới cũng đã có thêm vài tháng để hoàn thiện. Điều này phần nào giảm thiểu được các sự cố nghiêm trọng nhất, nhưng với các bản cập nhật tích lũy hàng tháng, vấn đề vẫn chưa có dấu hiệu cải thiện.
Người dùng thiếu quyền kiểm soát
Với hàng loạt rắc rối đi kèm, thật đáng tiếc khi Microsoft không còn cung cấp mức độ kiểm soát chi tiết như trước đây. Trên các phiên bản Windows cũ, người dùng từng có thể chọn thủ công từng bản cập nhật muốn cài, bỏ qua những bản biết là có vấn đề hoặc đơn giản là không cần thiết. Nhưng giờ đây, tất cả các bản cập nhật đều được phân phối theo cùng một cách, người dùng hầu như không thể kiểm soát riêng lẻ, ngoại trừ một vài bản cập nhật tùy chọn như driver.
Người dùng chỉ có thể tạm hoãn Windows Update
Hình thức kiểm soát duy nhất mà Windows Update hiện cho phép là tạm hoãn cập nhật – tối đa 1 tuần trên Windows 11 Home và 7 tuần với Windows 11 Pro trở lên. Với các phiên bản doanh nghiệp như Pro, Enterprise hay Education, người dùng có thể truy cập thêm các thiết lập cập nhật nâng cao thông qua Group Policy Editor. Tuy nhiên, đây không phải là công cụ dành cho người dùng phổ thông, vừa khó tiếp cận lại không hề thân thiện như các tùy chọn kiểm soát cập nhật trước đây.
Cập nhật Windows vẫn rất cần thiết, nhưng Microsoft cần phải thay đổi cách làm
Tất cả những điều trên không đồng nghĩa cập nhật Windows là xấu, hay bạn không nên cài đặt chúng. Nếu không có các bản vá bảo mật hàng tháng, máy tính giống như một ngôi nhà mở cửa không có ai trông coi. Chưa kể, nhiều bản cập nhật còn bổ sung tính năng mới, cải thiện trải nghiệm sử dụng Windows theo hướng tích cực. Vì vậy, thật dễ hiểu khi Microsoft muốn tự động cài các bản cập nhật này đến tất cả người dùng – về lý thuyết, đây là một hướng đi hợp lý nhằm bảo vệ những người không am hiểu công nghệ.
Cập nhật Windows là cần thiết, chỉ mong Microsoft có thể làm cho trải nghiệm này tốt hơn.
Tuy nhiên, nhiều khi sự thúc ép đó đi kèm với các bản cập nhật chưa được kiểm tra kỹ, vẫn còn lỗi, trải nghiệm người dùng trở nên tồi tệ. Và khi những lỗi như vậy xảy ra đều đặn mỗi tháng, người dùng ngày càng mất niềm tin vào Windows.
Cuối cùng, người dùng nên xem xét chủ động tạm hoãn cập nhật Windows trước ngày phát hành chính thức. Cứ vào khoảng thứ Ba của tuần thứ hai mỗi tháng – thời điểm Patch Tuesday bắt đầu – hãy vào phần cài đặt và chọn tạm dừng cập nhật trong một tuần (hoặc lâu hơn nếu bạn dùng bản Pro). Hãy đợi qua đợt cập nhật đầu tiên để xem có lỗi gì nghiêm trọng không, và liệu Microsoft đã tung bản vá hoặc có cách khắc phục tạm thời chưa. Nhờ đó, khi đến lượt bạn cài đặt, mọi vấn đề lớn có thể đã được giải quyết, hoặc ít nhất bạn cũng biết trước cách xử lý nếu gặp sự cố.
