Ngày 20 tháng 6 năm 2005, ngành công nghệ chứng kiến một sự kiện gây chấn động toàn cầu: Tập đoàn IBM chính thức hoàn tất thương vụ bán lại bộ phận kinh doanh máy tính cá nhân (PC) của mình cho Lenovo, một công ty công nghệ đến từ Trung Quốc.
Với tổng trị giá lên tới 1,75 tỷ USD, đây không chỉ là một trong những thương vụ lớn nhất thời điểm đó mà còn là một dấu mốc mang tính biểu tượng: lần đầu tiên một thương hiệu công nghệ hàng đầu phương Tây chuyển giao trọn vẹn một lĩnh vực kinh doanh chiến lược cho một công ty đến từ châu Á.
Từ biểu tượng máy tính toàn cầu đến bước lùi chiến lược của IBM
Trong suốt những năm 1980 và 1990, IBM là cái tên không thể thay thế trong lĩnh vực máy tính cá nhân. Các dòng PC do hãng sản xuất, tiêu biểu như IBM 5150 (ra mắt năm 1981) đã định hình tiêu chuẩn phần cứng, phần mềm và quy chuẩn kỹ thuật cho cả ngành công nghiệp non trẻ lúc bấy giờ.Cụm từ “PC” (Personal Computer) thậm chí từng được đồng nghĩa với IBM, một điều cho thấy tầm ảnh hưởng khổng lồ của tập đoàn này.
Tuy nhiên, bước sang thế kỷ 21, thị trường máy tính cá nhân dần trở nên bão hòa, cạnh tranh khốc liệt và lợi nhuận ngày càng giảm sút.
Các đối thủ như Dell, HP hay Acer với mô hình kinh doanh linh hoạt, chi phí thấp đã vượt lên chiếm lĩnh thị phần. Trong khi đó, IBM, với cấu trúc doanh nghiệp cồng kềnh, định hướng vào phần cứng cao cấp lại dần hụt hơi.
Trước bối cảnh đó, IBM quyết định thực hiện một sự thay đổi mang tính chiến lược: rút lui khỏi thị trường máy tính cá nhân để tập trung vào dịch vụ công nghệ thông tin, phần mềm và giải pháp doanh nghiệp, những lĩnh vực đem lại biên lợi nhuận cao hơn và có tiềm năng tăng trưởng dài hạn.
Việc bán mảng PC cho Lenovo không chỉ là một quyết định tài chính, mà còn là một bước ngoặt định hình lại toàn bộ chiến lược phát triển của tập đoàn từng được mệnh danh là “gã khổng lồ xanh” này.
Lenovo và tham vọng toàn cầu hóa
Đối với Lenovo, một công ty công nghệ còn tương đối trẻ đến từ Trung Quốc, thương vụ này là một “cú nhảy vọt” đầy tham vọng. Thành lập năm 1984 với tên gọi ban đầu là Legend, Lenovo đã có những thành công nhất định tại thị trường nội địa. Tuy nhiên, công ty vẫn chưa thực sự được biết đến trên trường quốc tế.Thương vụ với IBM không chỉ mang lại cho Lenovo một danh mục sản phẩm mạnh mẽ,bao gồm dòng máy tính ThinkPad huyền thoại mà còn đi kèm với hạ tầng phân phối toàn cầu, hệ thống chuỗi cung ứng, các trung tâm nghiên cứu và đội ngũ nhân sự giàu kinh nghiệm.
Đặc biệt, thỏa thuận cho phép Lenovo sử dụng thương hiệu IBM trong một thời gian chuyển tiếp, giúp công ty duy trì lòng tin với người tiêu dùng quốc tế.
Một điểm đặc biệt đáng chú ý là sau thương vụ, trụ sở hoạt động mảng máy tính cá nhân toàn cầu của Lenovo được chuyển đến Mỹ, và nhiều vị trí lãnh đạo cao cấp vẫn do người Mỹ đảm nhiệm, cho thấy sự khéo léo trong chiến lược toàn cầu hóa “mềm” của công ty Trung Quốc này.
Thị phần thay đổi, cán cân công nghệ dịch chuyển
Chỉ vài năm sau thương vụ lịch sử, Lenovo đã nhanh chóng vượt mặt các đối thủ để vươn lên vị trí hàng đầu thế giới trong mảng máy tính cá nhân. Đặc biệt vào năm 2013, Lenovo chính thức trở thành nhà sản xuất PC lớn nhất toàn cầu, vượt qua cả HP và Dell – hai gã khổng lồ từng thống trị thị trường.Dòng sản phẩm ThinkPad, biểu tượng một thời của IBM vẫn tiếp tục được duy trì và phát triển dưới tay Lenovo, thậm chí còn trở thành lựa chọn ưa chuộng trong giới doanh nghiệp, trường học và giới chuyên môn.
Sự thành công này không chỉ thể hiện năng lực vận hành của Lenovo, mà còn phản ánh một sự thật lớn hơn: trung tâm quyền lực công nghệ đang dịch chuyển từ phương Tây sang châu Á , đặc biệt là Trung Quốc.
Nếu trước đây những thương hiệu như IBM, HP, Compaq dẫn đầu thế giới, thì ngày nay người ta nói nhiều hơn đến Huawei, Lenovo, Xiaomi, hay các tập đoàn Hàn Quốc như Samsung và LG.
Cái giá của sự “thoái lui”
Với IBM, quyết định bán mảng PC được đánh giá là thành công ở góc độ tài chính. Sau thương vụ, tập đoàn này tiếp tục tái cấu trúc, đầu tư mạnh vào các lĩnh vực như điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, bảo mật dữ liệu và giải pháp doanh nghiệp. Việc mua lại Red Hat với giá 34 tỷ USD năm 2018 là một minh chứng cho chiến lược này.Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát cũng cho rằng IBM đã đánh mất một phần “linh hồn” khi rời bỏ lĩnh vực phần cứng – nơi họ từng là biểu tượng. Trong khi Apple vẫn giữ được chất “sáng tạo phần cứng”, hay Microsoft bắt đầu tự phát triển thiết bị như Surface, thì IBM dường như dần trở nên “vô hình” với người tiêu dùng phổ thông.
Tại Việt Nam, thương hiệu Lenovo chính thức xuất hiện ngay sau thương vụ và nhanh chóng giành được thị phần đáng kể, đặc biệt là ở phân khúc máy tính văn phòng và giáo dục. Các mẫu ThinkPad, IdeaPad và sau này là dòng Legion (gaming) trở thành lựa chọn phổ biến của người dùng Việt nhờ độ bền cao, giá cả cạnh tranh và chất lượng ổn định.
Trong khi đó, các sản phẩm mang thương hiệu IBM dần vắng bóng khỏi thị trường bán lẻ, chỉ còn hiện diện trong các giải pháp server, lưu trữ dữ liệu hoặc dịch vụ CNTT chuyên sâu.
